2011 оны төсвийн төслийн талаар УИХ-ын дэд дарга Г.Батхүүтэй ярилцлаа.
-УИХ-аар ирэх оны төсвийн төслийг хэлэлцэж байна. Засгийн газрын дахин боловсруулсан төсөлд төсвийн орлогыг 227 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлсэн. Танай бүлгийн гишүүдийн шүүмжлэлд өртсөн дутагдлуудыг зассан байна уу?
-Жилийн жилд хүн бүрийн санаанд нийцсэн төсөв боловсруулна гэж байдаггүй. Тэр тусмаа гишүүн болгонд таалагддаггүй. Ирэх оны төсвийн төслийг анх өргөн барьсан хувилбараас илүү сайжруулсан байна. Боломжтой орлогуудыг дайчилж, эх үүсвэрээ баталгаажуулсан байна. Үүнтэй маргах зүйлгүй. Ажлын байр бий болгох хөрөнгө оруулалтыг шийдсэн нь давуу тал. Мөнгийг халамж хэлбэрээр иргэдэд бэлнээр тарааж, инфляци өсгөхийн оронд Хүний хөгжил сангийн тухай хууль, жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх бодлогын хүрээнд нэлээд хэдэн төгрөг төсөвлөсөн байна. Төсвийн хэмжээ их болсон, одоо зөв зарцуулахад анхаарах ёстой. Төсөвт ирэх онд болон цаашид хөгжлийн тулгуур юу вэ гэдгийг тодорхойлох ёстой гэж үзэж байна. Чили улс зэсийн орлогоор загас, жимс, жишсгэнийн үйлдвэрийг бий болгож, дэлхийд өрсөлдөхүйц хэмжээнд хүргэсэн байдаг. Зэсийн үнэ дэлхийн зах зээл дээр унахад эдгээр үйлдвэрлэлийн салбараараа эдийн засгаа аваад явах боломжтой. Манай улс үүний адилаар хөгжлийн бусад салбараа дэмжих нь зөв.
-Орж ирээгүй мөнгийг төсвийн орлогод бичсэн гэж олон гишүүн шүүмжилж байгаа. Тавантолгойн гэрээ хийгдээгүй байхад тэндээс мөнгө төвлөрүүлэх нь найдваргүй гэж үзэж байгаа. Энэ тухайд та ямар саналтай байна вэ?
-Гэрээ хийгдээгүй байхад орлогыг тооцох хэцүү л дээ. Тавантолгойн ордын хөрөнгө оруулалтын гэрээг хийгээгүй байгаа учраас орлогыг тодорхойлох боломжгүй. Гэхдээ гэрээ хийнэ. Энэ талаас нь авч үзвэл хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр байгаа гэсэн үг. Нөгөө талаас Монголбанкинд их хэмжээний хөрөнгө хуримтлагдсан. Гадаадаас өндөр хүүтэй зээл авч, их хэмжээний хүү төлөх үү. Үүнээс бага хүүгээр Төв банкны мөнгийг Засгийн газрын бонд хэлбэрээр авч, дотооддоо хөрөнгө оруулах уу гэдгийг ярих цаг болсон. Энэ талаар УИХ шийдвэр гаргах ёстой гэж үзэж байна. Халаасандаа мөнгө хадгалчихаад хүнээс хүүтэй мөнгө зээлэх гэж үү.
-Орон нутагт төсвийн эрх мэдлийг шилжүүлэх тухай олон жил ярилаа. Энэ нь хэр оновчтой шийдвэр вэ?
-Орон нутагт төсвийн эрх мэдлийг шилжүүлэх ажлыг үе шаттай хийх ёстой. Захиран зарцуулах тал дээр сургалт, туршлага олгох нь чухал. Тэд төсвөө хэлэлцэж, хэрхэн хуваарилах талаар туршлагатай болж, тодорхой хөрөнгийг орон нутагтаа төвлөрүүлдэг байх ёстой. Энэ бүхнийг үе шаттайгаар хийх цаг болсон.
-Манай улсын аль салбар эдийн засгаа авч явах тулгуур болох боломжтой вэ?
-Нефть боловсруулах үйлдвэр барих ёстой. Үүнд төр оролцох хэрэггүй. Ийм үйлдвэрийг төр биш хувийн хэвшлийнхэнд даатгах хэрэгтэй. Мөн дулааны цахилгаан станцууд барьж, эрчим хүч экспортлох асуудлыг шийдэх нь чухал. Нүүрснээс их хэмжээний дулаан ялгарна, үүнийг яаж нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн болгохоо бодох учиртай. Тухайлбал, эдгээр цахилгаан станцыг түшиглэсэн жимс, жимсгэнийн аж ахуй байгуулж болно. Мал аж ахуй, газар тариалангийн салбар байна. Хүн амын 30 гаруй хувь нь малчид. Тэдэнд дэмжлэг хэрэгтэй.
-Малчид арилжааны банкуудад их хэмжээний зээлтэй байгаа. Тэдний зээл, эсвэл зээлийн хүүг шийдэх талаар төсөвт ямар санал тусгасан бол?
-Малаас гарсан түүхий эдийг дэлхийн зах зээл дээр борлуулах нөхцөл бүрдүүлэх нь чухал. Малчдын арилжааны банкуудад хуримтлагдсан зээлийн хүү 13 орчим тэрбум төгрөг, 40-50 мянган малчин 60 орчим тэрбум төгрөгийн зээлтэй байна. Зээлийн хүүг тэглэх, цаашид зогсоох, тодорхой хугацааны дараа боломжтой болохоор зээлээ эргүүлж төлөх гэх мэт уян хатан нөхцөл бий болгох нь зөв. Энэ мэтээр шинэ салбар нээж, үйлдвэрлэл бий болгох, одоо байгаагаа тордох талаар төсвийн хэлэлцүүлгийн явцад гишүүд анхаарч байна. Зөвхөн уул уурхай руу хошуурахын оронд бусад салбараа зэрэг хөгжүүлж байж “голланд өвчин”-өөс сэргийлнэ. Өнгөрсөн жил бидний хэдэн гишүүд малчдын зээлийг шийдэх талаар Засгийн газарт асуулга тавихад “боломжгүй” гэсэн хариу өгсөн. Харин энэ удаад Засгийн газар үүнийг шийдсэн байна. Монголын түүх, өв, соёл, иргэншлийг авч яваа малчдаа төр харж үзэх хэрэгтэй шүү дээ.
-Анх өргөн барьсан төсвийн төсөлд хөрөнгө оруулалтад 76 тэрбум төгрөг хуваарилсан байснаа 532 тэрбум болгож нэмжээ. Үүний хэдэн хувийг дэд бүтцийн салбарт зарцуулахаар байгаа вэ?
-Дэд бүтцийн салбарт Концессын гэрээгээр гүйцэтгэх хөрөнгө оруулалтын ажлууд бий, төсвөөс тусдаа ярьж байгаа. Үүнийг нэмбэл 60-70 хувь болно. Төсөвтэй холбоотой асуудлаар гишүүд зарчмын хувьд байр суурь нэгдсэн. Төсвийн мөнгийг жижиг сажиг зүйлд гэхээс ажлын байр нэмэгдүүлэх байнгын зүйлд зарцуулах зорилт УИХ-д байгаа. Ингэснээр төсвийг зөв хуваарилах боломж бүрдэнэ.Төсвийг хуулийн хугацаандаа батлахад асуудал байхгүй.
М.Цэцэг
2010 оны 11-р сарын 16, Мягмар гариг, Зууны мэдээ сонин
No comments:
Post a Comment