“Зуун чухал сэдэв” нэвтрүүлэгт та оролцжээ. Хүүхдийн паркийн асуудлаар бэлтгэсэн тэр нэвтрүүлэг багагүй шүүмжлэлд өртөж байна.
-Сэтгүүлчид надад их уурлаж байгаа. Та яагаад улайн цайм төлбөртэй нэвтрүүлэгт оролцов гэдэг асуултыг ойр тойрныхон маань их тавьж байна. Би төлбөртэй нэвтрүүлэг гэж үнэндээ мэдээгүй. Анхны удаа хүмүүс утасдаад байхаар нь дундаас нь үзсэн. Ямар ч байр суурьгүй, бараг ач холбогдолгүй зочин л харагдсан. Мэдээж бухимдсан. Маш их уур хүрсэн. Анужин руу мессеж бичсэн. Хүмүүсийн учир шалтгаантай, байр суурьтай, логиктой яриануудыг зүгээр л тасдаж тасдаж аваад нэг төсөл болгоод хэрэгтэй газар нь арилжчихаж байгаа чинь хэр ёс суртахуунтай явдал юм бэ гэж би бичсэн. Анужин төлбөртэй гэдэг нь бол худлаа шүү. Тийм юм байхгүй. Бусдаар бол би хөтлөх л үүрэгтэй. Өөр оролцоо байхгүй гэж надад хариулсан.
-Уржигдархан ETV- ээр төлбөртэй гэсэн бичигтэй цацагдаж байна лээ шүү дээ?
-Харин сэтгүүлчдийг хэлэхээр нь үзлээ. Тийм байна. Ийм ойрхон зуурын хооронд яагаад надад тэгж хэлсэн юм бол доо. Би Анужинтай сайн танил. Нэг талаар түүнийг хэтэрхий муучилж байгаа хүмүүсийг хараад за, яахав дээ эмэгтэйчүүд л болсон хойно царайлаг сайхан бүсгүй болохоор нь давшилцгааж байгаа биз” гэж боддог юм. Нөгөө талаар сэтгүүл зүйн салбарынхан гадны хүмүүс орж ирээд элдэв төсөл хийгээд унахаар нь таагүй хандаж байгаа нь илт. Мэдээж мэргэжлийн үүднээс нь авч үзвэл ийм шоу хөтөлбөрүүдтэй би юу ярих юм. Тэр зүгээр л сайн дурын ажлууд шүү дээ. Асуулт гэдэг ойлголт бол тэр төслүүдэд огт байхгүй. Хөтлөгчид бодлоо л ярьж байгаа харагддаг. Бид өөрсдөө эдийн засгийн хүчгүй байж мөнгөтэй хүмүүс лаагаа иднэ үү, луувангаа иднэ үү тэдний л хэрэг шүү дээ. Энэ үүднээс нь би огт сонирхдоггүй. Ардын жүжигчин Х.Уртнасан гуайн оролцсон “Монгол туургатан 100 эрхэм”-ийг би харин бүтэн үзсэн. Х.Уртнасан гуай бол маш сайн ярьдаг. Угаасаа ярилцлага бол сайн ярьдаг зочинтой байж л гайгүй ажил болдог. За, даа мэргэжлийн биш хүмүүстэй мэргэжлийн асуудал ярих өөрөө утга муутай зүйл. Тийм болохоор би зүгээр нэг атаархагч шиг олон юм яримгүй байна. Бодлыг бол зочин л ярьдаг юм. Сэтгүүлч бол асуудаг. Одоо ч хамаагаа алдаж дээ. Зарим нь дикторт яриа өгөөд сууж байгаа харагдах юм. Бүх юм байх ёстой хэт хэмжээнээсээ хальчихлаа. Ерөөсөө өөрсдөөсөө ичихгүй нь хамгийн аймаар байна. Телевизэд тоймчид байхгүй болчихсон юм уу даа. Аягүй сонин юм ярьдаг, том том дүгнэх гэдэг, шууд өөрийнхөө зөв гэж тулгах, угаах нь утга учир муутай л харагддаг. Пиджакаа сольж өмсөөд л өдөрт хэд гурван зочинтой ярилцлага үйлдвэрлэдэг супер сэтгүүлчид байна. Хэдийд нь асуудлаа судалж, хүнээ судалдаг юм бүү мэдээ.
-Таныг 100 чухал сэдэв гэдэг нэвтрүүлэгт тэд урихдаа юу гэж хэлсэн юм бэ?
-Намайг тэд уриагүй шүү дээ. Намайг Монголын Залуучуудын холбооны ерөнхийлөгч А.Мөнхбат урьсан. Та паркийн асуудлаар хамгийн олон жил бичсэн сэтгүүлч юм байна. Тэгэхээр тэр нэвтүүлэгт оролцож өгөөч гэж хэлсэн юм. Тэгээд л би очсон. Гарсан хойно нь үзсэн чинь А.Мөнхбат Б.Ганчимэг гэж хоёр сонин нөхөр баахан баян улсуудын завсраар хальт гарч алга болоод л, бүр юу вэ гэж ангайсан ш дээ. Үнэхээр ойлгохын аргагүй юм болсон байсан.
-Нэлээн эртнээс хөтлөгч Б.Болдсайхан эмч твиттерээр энэ нэвтрүүлгээр ээжийгээ ч худалдаж чадахаар аймаар залууг бид үзүүлэх болно гэж цацсан шүү дээ?
-Тэгсэн л гэсэн. Гэхдээ тэр нэр усгүй дүр нь яг А.Мөнхбат гэж хэн батлах юм. Шүүхэд наадах чинь нотлох баримт болохгүй шүү дээ. А.Мөнхбатыг гэхээсээ илүү Б.Баясгаланг ямар нэгэн сонин дүрд тоглуулчихсан ч юм билүү. Надад бол сонин сонин дүр тэндээс олон харагдсан.
-“Бодь” группын үүсгэн байгуулагч Лу.Болд таны ярилцлагад орохдоо “Одоо паркийг хот мэдэлдээ авах хэрэгтэй” гэж хэлсэн нь их анхаарал татсан?
-Тэгж хэлсэн. Гэхдээ тэр өгүүлбэрийн ард эдийн засгийн ямар ч зохицуулалтаар энэ асуудлыг хоттой хамтраад шийдэж болно гэсэн санаа бас бий. Хэн оруулсан хөрөнгөө зүгээр л үнсэнд хийсгэхийг хүсэх юм бэ. Хүний хувийн өмч, хийсэн хөрөнгө оруулалтуудыг Төрийн ч юм уу, эсвэл улс төрийн дарамтаар булааж авч, үгүй хийж, юу ч биш болгож болохгүй шүү дээ. Энд үнэхээр сайн зохицуулалт хэрэгтэй. Одоо нураана, булаана, хураана л гээд байдаг болцгоожээ. Бид чинь ямар нийгэмд амьдарч байгаа улс билээ дээ. Өөр газар ч ахиад сайхан парк байгуулж болно шүү дээ. Явсаар байгаад паркийн асуудал гэж бөөн том хэрүүлийн алим болж хувирлаа шүү дээ. Хүүхэд бол сайхан инергитэй газар тоглож наадах ёстой.
-Одоо хот дээр л шийдвэр гаргах үлдээд байгаа бололтой ?
-Нийслэл эзэмшлийн хувиа тодорхойлохын тулд ажлын хэсэг гаргаад “Бодь” групптэй хамтарч ажиллаж байгаа гэнэ лээ.
-“Паркаа аваръя” хөдөлгөөнийхөн мухардалд орж байх шиг байна. Сүүлдээ зарим нь удирдаж байгаа хүнийг нь гөлөг нохойгоор нь дуудаад, карьер хөөх зэвсгээ болгож байна гэж шүүмжилсэн?
-“Паркаа аваръя” хөдөлгөөнийхөн идэвхтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа. Гэхдээ энэ бол маш зовлонтой асуудал шүү дээ. Тэнд ганцхан “Бодь” ч биш олон айл газартай. Үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа. “Эм Си Эс” компани гэхэд барьж байгаа барилгынхаа доод давхруудыг хүүхдүүдэд зориулсан үйлчилгээний газар болгоно гэсэн байгаа. Одоо хотын удирдлагуудтай гарын үсэг зурах гэж байгаа байх. Бүр анх бол Японы “Иточу” гэдэг компанитай Диснейлэнд байгуулна гэж нийслэл гэрээ хийж, газрыг нь эзэмшүүлэхээр ч өгсөн түүхтэй юм шүү дээ. Тэгээд л гэрээ энэ тэрээ өөрчлөөд хэл амтай яваад л байсан. Тэгж байснаа дараа нь, “Иточу” компани нь алга болчихсон. Яав ийв гээд судлаад явсан чинь нөгөө хийсэн гэрээгээ “Итосан” гэдэг “Бодь” группийг үүсгэн байгуулагч компанид бэлэглэчихсэн байсан. Ингээд бүх ээдрээ үүссэн. “Паркаа аваръя” хөдөлгөөнийнхөн явж байж зарим гэрээ хэлэлцээр нь ил болсон л доо. Сэтгүүлчдэд ч мэдээлэл олдохгүй хэдэн жил болсон нь үнэн шүү дээ. Одоо “Бодь” групп “Мон-Уран” хоёр шүүхдэлцэж байгаа. “Мон Уран”-ы захирал байсан Б.Наранхүү УИХ-ын гишүүн болсон. Гэхдээ “Паркаа аваръя” хөдөлгөөний нэг хэлэлцүүлэгт тэр өөрийн биеэр ирж оролцсон. Оролцохдоо “Бодь” газраа өгвөл би ч гэсэн өгнө гэсэн нөгөө алдартай мэдэгдлээ тэгэхэд хийсэн шүү дээ. Улс төрд орсноор урьд нь босгосон, хийсэн бүх юмнаасаа татгалзана, шууд л салхинд хийсгээд дуугүй явна гэсэн “шинэ хууль” гарсан юм даг уу даа. Эндээс улс төржүүлж хүмүүсийг нугалж авдаг дарамт ямар төвшинд ирснийг бас хүмүүс харсан л байх. Үнэн хэрэгтээ Үндэсний Соёл Амралтын Хүрээлэн ХХК-ны 74 хувь нь Бодь группын мэдэлд, 26 хувь нь нийслэлийн өмчлөлд байгаа. Бодь групп 6 тэрбум 481 сая төгрөгөөр анх энэ төслийг авсан юм билээ. Одоогийн байдлаар тэд 45 тэрбум төгрөг уг төсөл рүү оруулчихсан байгаа гэж мэдээлдэг. Өөр бас тэнд 4.4 га газар дээр нь MCS компанын Шангри-ла зочид буудлын барилга босох гэж байна. MCS компанийн Шангри-ла нь 300-400 сая долларын хөрөнгө оруулалттай Хонгконгтой хамтарсан том төсөл. Би түрүүн хэлсэн. Барилгынх нь эхний таван давхарт үзвэрийн танхимууд, театр, бассейн зэрэг амралт чөлөөт цаг өнгөрөөх газрууд байна гэж байгаа. Дээд давхруудад нь таван одтой зочид буудал байна. Үнэндээ энэ нь манай нийгмийн дундаж олонхи, тэдний хүүхдүүдэд падлийгүй дээдсийн хүрээнийхний зугаа цэнгэлийн газар болон босох нь тодорхой болж байна. Анхнаасаа хотынхны л хугасан бантан шүү дээ. Одоо тэгээд үндэснийхээ компанийн гаднаас босгож олж ирсэн 400 сая долларыг шууд салхинд хийсгэх үү. Үгүй шүү дээ. Залуучуудын холбооны тэргүүн А.Мөнхбат тэнд газар эзэмшдэг бүх компанийн захирлуудад хандаж хүүхдийн паркийн газрыг “Хэзээ буцааж өгөх вэ” гэсэн захидлыг хүргүүлж байсан. Гэвч хэлэлцүүлэгт нь Б.Наранхүүгээс бусад нь ирээгүй. Бодь группын оруулсан мөнгийг бид гаргая, хятад тоглоомуудыг нураая, жинхэнэ дэлхийн төвшний тоглоомууд авчирч суурилуулъя, тэгээд дараа нь бид 10 жил монголынхоо хүүхэд багачуудыг үнэгүй тоглуулъя гэж тэр хэлсэн. Бас үнэхээр Төр бүх компаниудаас газрыг нь хураая гэвэл “Мон уран” өөртөө байгаа ганц га- газраа өгнө гэж онцолсон. Ёстой сонин мэдэгдэл. Бизнесийн хүнийх гэхэд их сонин мэдэгдэл шүү. Нөгөө талаар А.Мөнхбат гэж залууг би захиалгаар юм хийж байна гэж хардаггүй. Тэр тусмаа ингэж сүрдүүлж байгаад паркаас газар авчих байх гэж бүр боддоггүй. Бас улс төр хийгээд байна гэж үздэггүй. Би өөрөө ярилцлагынхаа зочноор урьж ярилцана гэж бодож байгаа. Манайд нэг сонин гажиг байна. Энэ хүн тэрэнд үйлчилж байна, бидний бодлогод үйлчлэхгүй юм байна гээд бодчихдог. Тэгээд одоо юу гэдэг юм элдвээр хардаж хүнийг гүтгэж ярьдаг. Хүнийг ийм юм руу хутгачихаад уучлаарай ч байхгүй. Ерөөсөө манай нийгмийн зан суртахууны байж байгаа царай л энэ юм даа.
-Юутай ч “100 чухал сэдэв” нэвтрүүлэг энэ улсын нэгэн алдартай сэтгүүлчийг мэхэлж дөнгөжээ. Бидэнд бол харамсалтай байна. Мөнгөтэй хүмүүс орж ирээд л тоглож байдаг салбар болжээ гэж та ч нэг удаа ярилцлагадаа хэлж байсан шүү дээ?
-Надад мэдээж бүр их харамсалтай байна. Хэсэг сэргэлэн нөхдүүд улстөрчдөөс , бизнесменүүдээс хөрөнгө оруулалт босгоод л нэгнийх нь мөнгөөр нэг хэсгийг нь алаад явж байна. Телевизүүд эфирээ дүүргэх юмгүй болчихсон юм байлгүй дээ. Ер нь дан цэврээрээ ийм нэвтрүүлгүүд хийгээд явах боломжгүй л дээ. Заавал завсраар нь захиалгат юм хийж л мөнгө олж таарна. Тэнэг амьтад шиг ингээд л үнэгүй юм хийж мэргэжлийнхэнд ад шоо болоод явахгүй шүү дээ. Ямар есүс биш. Зуйварган, зулгуй, ёстой нөгөө юугаа ч арилжчихаж чадах нөхдүүдийг санхүүжүүлдэг нь улстөрчид л байдаг. Хоёр бохир юмны нэгдэл нийлэхээрээ юу ч хийнэ. Сэтгүүл зүй ийм дайрлаганд өртөөд удаж байна. Би энэ үгээрээ ганцхан “Hero”-г хэлж байгаа ч юм биш. Өөрсдөө баллаж, өөрсдөө баларч байгаа дүр төрх дүүрэн байна шүү дээ. “Hero” цаашид сайн юмнууд хийх байх аа. Чадалтай залуучууд. Гагцхүү оролцуулж байгаа хүмүүстээ үнэнийг хэлж, ойлголцож явах ёстой. Тэдэнд хүмүүсээр тоглох, нэр төрөөр нь хохироох, сэтгэл зүрхийг нь шархлуулах эрхийг хэн ч өгөөгүй. Манай сэтгүүл зүйд үнэт зүйлтэй, тэрнийхээ төлөө хатуу зогсдог эзэд алга байна. Тийм эзэд л мөнгийг сөрж чадна. Одоо бол төлбөрөө л төлж байвал яадаг юм гэсэн хандлага л ноёрхож байна шүү дээ. Өөрөөсөө ямар ч бүтээмж гаргаж чадахгүй завсрын менежер маягийн бүхэл бүтэн арми сэтгүүл зүйд мөнгө хийж амьдарч байна. Баахан холбоонууд байдаг юм биш үү. Хаана ямар санхүүжилт, сонгууль болно тэд л тоос манаргаж явдаг болжээ. Хичнээн ч сайт, сайтын эзэн байдаг юм. Хөөрхийс. Баахан дарга нар л нэг нэг үнэмлэх барьчихаад хүн нээдэг ч үгүй сайтдаа мөнгөний гэрээ хийгээд явцгааж байна. Энэ бол мэргэжлийн хүний нүдээр харахад зүгээр л гутамшиг харагддаг. Парламентын ордонд гэхэд мэдээгээ ч яг нарийн яривал бичиж чадахгүй хүүхдүүд холхиж байх болж. Намуудаар бол мэдэхгүй ээ, угаасаа мэргэжлийн орон зайгүй хүмүүс тиймэрхүү газар барааддаг л даа. Бөөн холион бантангийн эзэд л хэвлэлийн бодлогыг нь барьж байна гэж дуулддаг ш дээ. Нөгөө тэнэг улстөрчид нь энэ талын мэдрэмжгүй. Хамгийн гол нь тэндээ зүгээр мөрөөрөө бохир хоолоо олж идэхгүй. Хүмүүсийг хардах, гүтгэх, холдуулах ажил л хийцгээж байдаг гэж байгаа юм. Хүнтэй хүний ёс хөндөж мэдэхгүй, хүний үнэргүй амьтас баллана даа ер нь. Хамгийн наад зах нь юм бичихчээ аядчихаад нэрээ тавьдаггүй. Нөгөө ярилцлага өгсөн нөхөр авторгүй яриагаа уншаад өөрийгөө доромжлуулж байгааг мэддэг ч юм уу, үгүй ч юм уу. Хэвлэн нийтлэх соёл бол бүр газар уналаа. Ийм болчихсон салбарт хүмүүс яаж тоглох ер нь хамаагүй ш дээ. Манай монголчуудын нэг хачин зан байна. Гарын дор, үнэт зүйлгүй, өмнөөс нь зарчмаа хамгаалж дугарах чадалгүй тийм боол маягийн улсуудыг их хөлсөлж авах юм. Эзэн байхын, дарга байхын л өвчин юм уу даа. Хүчтэй хүнээс бол дөлөөд л гөлөн гөлөн гээд зугтаад байна. Тэгээд л хөлсний ажилтнуудаараа юу дуртайгаа хийлгээд сууж байх дуртай. Хөлсний амьтад бол мөнгөө дуусахаар л эргээд ноцно. Урвана. Энэ бол зүй тогтол шүү дээ. Өөр бас нэг юм байна. Юу ч чадахгүй, хоосон хөөснууд, худлаа үнэн юм цээжилсэн гаднаа цэцэн туулай царайлсан аюултай юмнуудад боломж өгөөд л байх юм. Би гайхдаг. Ёстой нөгөө эхийгээ ч худалдаж чадах, ханилж яваад эргээд яаж ч алж чадах юмнуудыг үржүүлээд л. Монгол ийм моральтай явж болохгүй ээ. Үнэхээр болохгүй. Би гайхдаг. Надад жишээ нь нийтлэлээ тавих бололцоо бараг олдох үгүйтэй байхад нэр ч үгүй, мөр ч үгүй хорон пацаанууд энд тэнд гэрээ хийж гүйгээд л, аягүй хөмсгөө атируулчихсан юм бичээд байгаа бололтой сууцгааж байх юм байна ш дээ. Би муу хүнийг үзэж чаддаггүй зантай. Миний амьдралд энэ зангаас маань болж алхам тутам саад гарч ирдэг. Зарим нь бүр манийхаа дарга даамал маягтай. Хүн хүнд хүн шиг л хандах ёстой. Би энэ салбарт хэнээр ч хөтлүүлж орж ирээгүй. Би тийм хүлэмжний ургамал биш. Одоо сүүлдээ чи хүнтэй уулздаггүй, чи сэргэлэн биш, чамд эрх мэдэл байхгүй. Тийм болохоор чи ингээд л дуугүй явж бай гэдэг болж. Надад сэтгүүл зүйд амьдарч байгаа өнөөдрийн маань амьдрал их сонин бодлууд төрүүлж байна. Би дарга биш, би сэргэлэн биш, би овжин биш. Гэхдээ би хүчирхэг. Би цаашдаа олон жил энэ салбарт өөрийн хүчээ хадгална. Яагаад гэвэл миний энэ орон зай үнэ цэнэтэй. Цэвэр авъяас, ур чадвар,хөдөлмөр зүтгэл, чин үнэнч сэтгэл, туулсан он жилүүдээр маань боссон юм. Тийм болохоор миний явах суухыг, юу бичихыг, бичсэн юм маань сонинд орох эсэхийг ямар нэгэн долдойнууд шийдэхийг хэзээ ч тэвчихгүй. Одоо бүр би юу хийх вэ гээд асуугаад сууж байдаг болсон. Инээдтэй биз дээ. Сонин духаараа харсан, араар муу хэлэх гэсэн маягтай, бүлэг этгээдүүд миний мэргэжлийн нэр хүндийн нэг хэсгээр тэжээлгэж яваа байж намайг хүндэтгэхгүй, надад ажил өгөхгүй, намайг энд тэнд очиж шахаж амьдрана гэвэл сачий нь дутна. Зарим нь насаараа дутна, үнэндээ. Хүнтэй мэдэлж мэдэхгүй, хүн рүү харж чадахгүй юмнууд яаж хүнээс ярилцлага аваад байдаг юм болоо. Монголчууд бие биенээ хүндэтгэхээ больсон байна. Үргэлж бие биенээ хуурцгааж байна. Нэр дэвшигчдээ намынх нь аппарат, ажиллаж мөнгийг нь авч байгаа сэтгүүлчид нь хуурч байна. Би гайхдаг мэргэжлийн биш хүн яаж зөвөлгөө өгдөг юм бол гэж. Би жишээ нь багш биш. Би тоо зааж чадахгүй. Би өөрөө турж чадахгүй байгаа атлаа хүнд турах зөвөлгөө өгч чадахгүй. Би эм зүйч биш учраас хүнд ийм эм уу гэж зөвлөж чадахгүй. Манайд бол хэн ч биш атлаа зөвөлгөө өгөөд суугаад байх юм. Амьдралдаа нэг нийтлэл бичиж үзээгүй, ганц бүтэн ярилцлага, сурвалжлага хийж үзээгүй юмнууд пиарын зөвөлгөө өгөөд, та цамцны захаа ингэчих энэ тэр гээд хүн дагаж гүйгээд байгааг хараад дотор эвгүй оргидог ш дээ. Би үнэхээр ичдэг. Туршлагаар хүн юм хийж болно. Гэхдээ туршлагын нөгөө талд фронт дээр чанагдсан түүх байх ёстой. Гэхдээ жинхэнэ фронт дээр шүү. Сургууль курсээр сурсан байж болно. Гэхдээ ахиад амжилтын тань түүх гэж үзэгдсэн батлагдсан зүйл байх ёстой. Зүгээр аятайхан царай, хэдэн гишүүнд халтар сонин хэвлэж өгч явсан дурсамж хангалтгүй зүйл шүү дээ. Чадахгүй байж албан тушаалд оччих юм. Очоод л төрийн албыг баллаад, элэг доог болоод. Энэ бүх эцэс төгсгөлгүй завхарал хэзээ цэгцрэх юм бол.
-Та Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн сурталчилгаанд ер нь оролцохгүй байгаа юм уу даа. Нийтлэлүүд тань харагдахгүй байна?
-Би сонгогчийн хувьд ч, сэтгүүлчийн хувьд ч Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ц.Элбэгдоржийг дэмжинэ. Бид ямар спорт заалны дарга сонгох гэж байгаа биш. Оюун бодолдоо, зэрэг зиндаандаа, эзэмшсэн туршлага, мэдлэг боловсролдоо дүйсэн л сонголт хийх хэрэгтэй. Манай сонгогчид одоо улсынхаа Ерөнхийлөгчийг сонгох гэж байна гэдгээ сайтар тунгаах хэрэгтэй. Энэ институцид эзэн нь болсон хүн ирэх ёстой болохоос дээд төвшний дамжаанд суух гэсэн хүн ирэх ёсгүй шүү дээ. Дэлхий ертөнц цаана чинь мэргэшссэн тоглогчидтой л тоглоно уу гэхээс ямар нэг нөхрийн дөр суухыг хүлээхгүй шүү дээ. Б.Бат-Эрдэнэ аварга чинь бөх л хүн биз дээ. Ерөнхийлөгчид ямар нэгэн бие бялдрын хэмжүүр гэж байхгүй биз дээ. Оюуны, царааны, нэр төрийн, төрийн хүний туулсан омог төгөлдөр амьдралын хэмжүүр л байна. Харин энэ ойлголтуудыг Бат-эрдэнэ аварга дээр авч үзэх боломжгүй. Би үнэндээ гишүүнийх нь хувьд ч мэдэхгүй. Олон жилийн өмнө Л.Энэбиш дарга надтай уулзуулж би ярилцлага авч байсан. Харин сая сурталчилгааныхаа сонин дээр Булган аймагтай зөвхөн олимпын аваргыг пацаан байхад нөмөр нөөлөгтөө авснаар л учирсан маягийн юм ярьсан байна билээ. Л.Энэбиш гэдэг хүн энэ хүнд олон чухал түүх үлдээсэн л байх учиртай даа. Хүү шигээ, дүү шигээ хөтөлж явсан дурсамж ч бий л байх. Хүн сайхан үнэн л байвал гоё. Хувийн амьдралынхаа зарим үүх түүхээс зугтаах хэрэггүй. Хүний түүх бол эцэгтээ хаягдсан хүү шиг шазруун эд шүү дээ. Хаанаас ч гараад л ирнэ. Тийм болохоор хүн үнэн байх ёстой. Би монголын алдар цуутай бүх аваргатай ярилцаж байлаа. Мөөёөө аваргын “Аварга аваргаараа л үлддэг" гэсэн сайхан ярилцлагыг ч хийж байлаа. Аварга аваргаараа л үлдвэл гоё доо ер нь.
-Сэтгүүлчид надад их уурлаж байгаа. Та яагаад улайн цайм төлбөртэй нэвтрүүлэгт оролцов гэдэг асуултыг ойр тойрныхон маань их тавьж байна. Би төлбөртэй нэвтрүүлэг гэж үнэндээ мэдээгүй. Анхны удаа хүмүүс утасдаад байхаар нь дундаас нь үзсэн. Ямар ч байр суурьгүй, бараг ач холбогдолгүй зочин л харагдсан. Мэдээж бухимдсан. Маш их уур хүрсэн. Анужин руу мессеж бичсэн. Хүмүүсийн учир шалтгаантай, байр суурьтай, логиктой яриануудыг зүгээр л тасдаж тасдаж аваад нэг төсөл болгоод хэрэгтэй газар нь арилжчихаж байгаа чинь хэр ёс суртахуунтай явдал юм бэ гэж би бичсэн. Анужин төлбөртэй гэдэг нь бол худлаа шүү. Тийм юм байхгүй. Бусдаар бол би хөтлөх л үүрэгтэй. Өөр оролцоо байхгүй гэж надад хариулсан.
-Уржигдархан ETV- ээр төлбөртэй гэсэн бичигтэй цацагдаж байна лээ шүү дээ?
-Харин сэтгүүлчдийг хэлэхээр нь үзлээ. Тийм байна. Ийм ойрхон зуурын хооронд яагаад надад тэгж хэлсэн юм бол доо. Би Анужинтай сайн танил. Нэг талаар түүнийг хэтэрхий муучилж байгаа хүмүүсийг хараад за, яахав дээ эмэгтэйчүүд л болсон хойно царайлаг сайхан бүсгүй болохоор нь давшилцгааж байгаа биз” гэж боддог юм. Нөгөө талаар сэтгүүл зүйн салбарынхан гадны хүмүүс орж ирээд элдэв төсөл хийгээд унахаар нь таагүй хандаж байгаа нь илт. Мэдээж мэргэжлийн үүднээс нь авч үзвэл ийм шоу хөтөлбөрүүдтэй би юу ярих юм. Тэр зүгээр л сайн дурын ажлууд шүү дээ. Асуулт гэдэг ойлголт бол тэр төслүүдэд огт байхгүй. Хөтлөгчид бодлоо л ярьж байгаа харагддаг. Бид өөрсдөө эдийн засгийн хүчгүй байж мөнгөтэй хүмүүс лаагаа иднэ үү, луувангаа иднэ үү тэдний л хэрэг шүү дээ. Энэ үүднээс нь би огт сонирхдоггүй. Ардын жүжигчин Х.Уртнасан гуайн оролцсон “Монгол туургатан 100 эрхэм”-ийг би харин бүтэн үзсэн. Х.Уртнасан гуай бол маш сайн ярьдаг. Угаасаа ярилцлага бол сайн ярьдаг зочинтой байж л гайгүй ажил болдог. За, даа мэргэжлийн биш хүмүүстэй мэргэжлийн асуудал ярих өөрөө утга муутай зүйл. Тийм болохоор би зүгээр нэг атаархагч шиг олон юм яримгүй байна. Бодлыг бол зочин л ярьдаг юм. Сэтгүүлч бол асуудаг. Одоо ч хамаагаа алдаж дээ. Зарим нь дикторт яриа өгөөд сууж байгаа харагдах юм. Бүх юм байх ёстой хэт хэмжээнээсээ хальчихлаа. Ерөөсөө өөрсдөөсөө ичихгүй нь хамгийн аймаар байна. Телевизэд тоймчид байхгүй болчихсон юм уу даа. Аягүй сонин юм ярьдаг, том том дүгнэх гэдэг, шууд өөрийнхөө зөв гэж тулгах, угаах нь утга учир муутай л харагддаг. Пиджакаа сольж өмсөөд л өдөрт хэд гурван зочинтой ярилцлага үйлдвэрлэдэг супер сэтгүүлчид байна. Хэдийд нь асуудлаа судалж, хүнээ судалдаг юм бүү мэдээ.
-Таныг 100 чухал сэдэв гэдэг нэвтрүүлэгт тэд урихдаа юу гэж хэлсэн юм бэ?
-Намайг тэд уриагүй шүү дээ. Намайг Монголын Залуучуудын холбооны ерөнхийлөгч А.Мөнхбат урьсан. Та паркийн асуудлаар хамгийн олон жил бичсэн сэтгүүлч юм байна. Тэгэхээр тэр нэвтүүлэгт оролцож өгөөч гэж хэлсэн юм. Тэгээд л би очсон. Гарсан хойно нь үзсэн чинь А.Мөнхбат Б.Ганчимэг гэж хоёр сонин нөхөр баахан баян улсуудын завсраар хальт гарч алга болоод л, бүр юу вэ гэж ангайсан ш дээ. Үнэхээр ойлгохын аргагүй юм болсон байсан.
-Нэлээн эртнээс хөтлөгч Б.Болдсайхан эмч твиттерээр энэ нэвтрүүлгээр ээжийгээ ч худалдаж чадахаар аймаар залууг бид үзүүлэх болно гэж цацсан шүү дээ?
-Тэгсэн л гэсэн. Гэхдээ тэр нэр усгүй дүр нь яг А.Мөнхбат гэж хэн батлах юм. Шүүхэд наадах чинь нотлох баримт болохгүй шүү дээ. А.Мөнхбатыг гэхээсээ илүү Б.Баясгаланг ямар нэгэн сонин дүрд тоглуулчихсан ч юм билүү. Надад бол сонин сонин дүр тэндээс олон харагдсан.
-“Бодь” группын үүсгэн байгуулагч Лу.Болд таны ярилцлагад орохдоо “Одоо паркийг хот мэдэлдээ авах хэрэгтэй” гэж хэлсэн нь их анхаарал татсан?
-Тэгж хэлсэн. Гэхдээ тэр өгүүлбэрийн ард эдийн засгийн ямар ч зохицуулалтаар энэ асуудлыг хоттой хамтраад шийдэж болно гэсэн санаа бас бий. Хэн оруулсан хөрөнгөө зүгээр л үнсэнд хийсгэхийг хүсэх юм бэ. Хүний хувийн өмч, хийсэн хөрөнгө оруулалтуудыг Төрийн ч юм уу, эсвэл улс төрийн дарамтаар булааж авч, үгүй хийж, юу ч биш болгож болохгүй шүү дээ. Энд үнэхээр сайн зохицуулалт хэрэгтэй. Одоо нураана, булаана, хураана л гээд байдаг болцгоожээ. Бид чинь ямар нийгэмд амьдарч байгаа улс билээ дээ. Өөр газар ч ахиад сайхан парк байгуулж болно шүү дээ. Явсаар байгаад паркийн асуудал гэж бөөн том хэрүүлийн алим болж хувирлаа шүү дээ. Хүүхэд бол сайхан инергитэй газар тоглож наадах ёстой.
-Одоо хот дээр л шийдвэр гаргах үлдээд байгаа бололтой ?
-Нийслэл эзэмшлийн хувиа тодорхойлохын тулд ажлын хэсэг гаргаад “Бодь” групптэй хамтарч ажиллаж байгаа гэнэ лээ.
-“Паркаа аваръя” хөдөлгөөнийхөн мухардалд орж байх шиг байна. Сүүлдээ зарим нь удирдаж байгаа хүнийг нь гөлөг нохойгоор нь дуудаад, карьер хөөх зэвсгээ болгож байна гэж шүүмжилсэн?
-“Паркаа аваръя” хөдөлгөөнийхөн идэвхтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа. Гэхдээ энэ бол маш зовлонтой асуудал шүү дээ. Тэнд ганцхан “Бодь” ч биш олон айл газартай. Үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа. “Эм Си Эс” компани гэхэд барьж байгаа барилгынхаа доод давхруудыг хүүхдүүдэд зориулсан үйлчилгээний газар болгоно гэсэн байгаа. Одоо хотын удирдлагуудтай гарын үсэг зурах гэж байгаа байх. Бүр анх бол Японы “Иточу” гэдэг компанитай Диснейлэнд байгуулна гэж нийслэл гэрээ хийж, газрыг нь эзэмшүүлэхээр ч өгсөн түүхтэй юм шүү дээ. Тэгээд л гэрээ энэ тэрээ өөрчлөөд хэл амтай яваад л байсан. Тэгж байснаа дараа нь, “Иточу” компани нь алга болчихсон. Яав ийв гээд судлаад явсан чинь нөгөө хийсэн гэрээгээ “Итосан” гэдэг “Бодь” группийг үүсгэн байгуулагч компанид бэлэглэчихсэн байсан. Ингээд бүх ээдрээ үүссэн. “Паркаа аваръя” хөдөлгөөнийнхөн явж байж зарим гэрээ хэлэлцээр нь ил болсон л доо. Сэтгүүлчдэд ч мэдээлэл олдохгүй хэдэн жил болсон нь үнэн шүү дээ. Одоо “Бодь” групп “Мон-Уран” хоёр шүүхдэлцэж байгаа. “Мон Уран”-ы захирал байсан Б.Наранхүү УИХ-ын гишүүн болсон. Гэхдээ “Паркаа аваръя” хөдөлгөөний нэг хэлэлцүүлэгт тэр өөрийн биеэр ирж оролцсон. Оролцохдоо “Бодь” газраа өгвөл би ч гэсэн өгнө гэсэн нөгөө алдартай мэдэгдлээ тэгэхэд хийсэн шүү дээ. Улс төрд орсноор урьд нь босгосон, хийсэн бүх юмнаасаа татгалзана, шууд л салхинд хийсгээд дуугүй явна гэсэн “шинэ хууль” гарсан юм даг уу даа. Эндээс улс төржүүлж хүмүүсийг нугалж авдаг дарамт ямар төвшинд ирснийг бас хүмүүс харсан л байх. Үнэн хэрэгтээ Үндэсний Соёл Амралтын Хүрээлэн ХХК-ны 74 хувь нь Бодь группын мэдэлд, 26 хувь нь нийслэлийн өмчлөлд байгаа. Бодь групп 6 тэрбум 481 сая төгрөгөөр анх энэ төслийг авсан юм билээ. Одоогийн байдлаар тэд 45 тэрбум төгрөг уг төсөл рүү оруулчихсан байгаа гэж мэдээлдэг. Өөр бас тэнд 4.4 га газар дээр нь MCS компанын Шангри-ла зочид буудлын барилга босох гэж байна. MCS компанийн Шангри-ла нь 300-400 сая долларын хөрөнгө оруулалттай Хонгконгтой хамтарсан том төсөл. Би түрүүн хэлсэн. Барилгынх нь эхний таван давхарт үзвэрийн танхимууд, театр, бассейн зэрэг амралт чөлөөт цаг өнгөрөөх газрууд байна гэж байгаа. Дээд давхруудад нь таван одтой зочид буудал байна. Үнэндээ энэ нь манай нийгмийн дундаж олонхи, тэдний хүүхдүүдэд падлийгүй дээдсийн хүрээнийхний зугаа цэнгэлийн газар болон босох нь тодорхой болж байна. Анхнаасаа хотынхны л хугасан бантан шүү дээ. Одоо тэгээд үндэснийхээ компанийн гаднаас босгож олж ирсэн 400 сая долларыг шууд салхинд хийсгэх үү. Үгүй шүү дээ. Залуучуудын холбооны тэргүүн А.Мөнхбат тэнд газар эзэмшдэг бүх компанийн захирлуудад хандаж хүүхдийн паркийн газрыг “Хэзээ буцааж өгөх вэ” гэсэн захидлыг хүргүүлж байсан. Гэвч хэлэлцүүлэгт нь Б.Наранхүүгээс бусад нь ирээгүй. Бодь группын оруулсан мөнгийг бид гаргая, хятад тоглоомуудыг нураая, жинхэнэ дэлхийн төвшний тоглоомууд авчирч суурилуулъя, тэгээд дараа нь бид 10 жил монголынхоо хүүхэд багачуудыг үнэгүй тоглуулъя гэж тэр хэлсэн. Бас үнэхээр Төр бүх компаниудаас газрыг нь хураая гэвэл “Мон уран” өөртөө байгаа ганц га- газраа өгнө гэж онцолсон. Ёстой сонин мэдэгдэл. Бизнесийн хүнийх гэхэд их сонин мэдэгдэл шүү. Нөгөө талаар А.Мөнхбат гэж залууг би захиалгаар юм хийж байна гэж хардаггүй. Тэр тусмаа ингэж сүрдүүлж байгаад паркаас газар авчих байх гэж бүр боддоггүй. Бас улс төр хийгээд байна гэж үздэггүй. Би өөрөө ярилцлагынхаа зочноор урьж ярилцана гэж бодож байгаа. Манайд нэг сонин гажиг байна. Энэ хүн тэрэнд үйлчилж байна, бидний бодлогод үйлчлэхгүй юм байна гээд бодчихдог. Тэгээд одоо юу гэдэг юм элдвээр хардаж хүнийг гүтгэж ярьдаг. Хүнийг ийм юм руу хутгачихаад уучлаарай ч байхгүй. Ерөөсөө манай нийгмийн зан суртахууны байж байгаа царай л энэ юм даа.
-Юутай ч “100 чухал сэдэв” нэвтрүүлэг энэ улсын нэгэн алдартай сэтгүүлчийг мэхэлж дөнгөжээ. Бидэнд бол харамсалтай байна. Мөнгөтэй хүмүүс орж ирээд л тоглож байдаг салбар болжээ гэж та ч нэг удаа ярилцлагадаа хэлж байсан шүү дээ?
-Надад мэдээж бүр их харамсалтай байна. Хэсэг сэргэлэн нөхдүүд улстөрчдөөс , бизнесменүүдээс хөрөнгө оруулалт босгоод л нэгнийх нь мөнгөөр нэг хэсгийг нь алаад явж байна. Телевизүүд эфирээ дүүргэх юмгүй болчихсон юм байлгүй дээ. Ер нь дан цэврээрээ ийм нэвтрүүлгүүд хийгээд явах боломжгүй л дээ. Заавал завсраар нь захиалгат юм хийж л мөнгө олж таарна. Тэнэг амьтад шиг ингээд л үнэгүй юм хийж мэргэжлийнхэнд ад шоо болоод явахгүй шүү дээ. Ямар есүс биш. Зуйварган, зулгуй, ёстой нөгөө юугаа ч арилжчихаж чадах нөхдүүдийг санхүүжүүлдэг нь улстөрчид л байдаг. Хоёр бохир юмны нэгдэл нийлэхээрээ юу ч хийнэ. Сэтгүүл зүй ийм дайрлаганд өртөөд удаж байна. Би энэ үгээрээ ганцхан “Hero”-г хэлж байгаа ч юм биш. Өөрсдөө баллаж, өөрсдөө баларч байгаа дүр төрх дүүрэн байна шүү дээ. “Hero” цаашид сайн юмнууд хийх байх аа. Чадалтай залуучууд. Гагцхүү оролцуулж байгаа хүмүүстээ үнэнийг хэлж, ойлголцож явах ёстой. Тэдэнд хүмүүсээр тоглох, нэр төрөөр нь хохироох, сэтгэл зүрхийг нь шархлуулах эрхийг хэн ч өгөөгүй. Манай сэтгүүл зүйд үнэт зүйлтэй, тэрнийхээ төлөө хатуу зогсдог эзэд алга байна. Тийм эзэд л мөнгийг сөрж чадна. Одоо бол төлбөрөө л төлж байвал яадаг юм гэсэн хандлага л ноёрхож байна шүү дээ. Өөрөөсөө ямар ч бүтээмж гаргаж чадахгүй завсрын менежер маягийн бүхэл бүтэн арми сэтгүүл зүйд мөнгө хийж амьдарч байна. Баахан холбоонууд байдаг юм биш үү. Хаана ямар санхүүжилт, сонгууль болно тэд л тоос манаргаж явдаг болжээ. Хичнээн ч сайт, сайтын эзэн байдаг юм. Хөөрхийс. Баахан дарга нар л нэг нэг үнэмлэх барьчихаад хүн нээдэг ч үгүй сайтдаа мөнгөний гэрээ хийгээд явцгааж байна. Энэ бол мэргэжлийн хүний нүдээр харахад зүгээр л гутамшиг харагддаг. Парламентын ордонд гэхэд мэдээгээ ч яг нарийн яривал бичиж чадахгүй хүүхдүүд холхиж байх болж. Намуудаар бол мэдэхгүй ээ, угаасаа мэргэжлийн орон зайгүй хүмүүс тиймэрхүү газар барааддаг л даа. Бөөн холион бантангийн эзэд л хэвлэлийн бодлогыг нь барьж байна гэж дуулддаг ш дээ. Нөгөө тэнэг улстөрчид нь энэ талын мэдрэмжгүй. Хамгийн гол нь тэндээ зүгээр мөрөөрөө бохир хоолоо олж идэхгүй. Хүмүүсийг хардах, гүтгэх, холдуулах ажил л хийцгээж байдаг гэж байгаа юм. Хүнтэй хүний ёс хөндөж мэдэхгүй, хүний үнэргүй амьтас баллана даа ер нь. Хамгийн наад зах нь юм бичихчээ аядчихаад нэрээ тавьдаггүй. Нөгөө ярилцлага өгсөн нөхөр авторгүй яриагаа уншаад өөрийгөө доромжлуулж байгааг мэддэг ч юм уу, үгүй ч юм уу. Хэвлэн нийтлэх соёл бол бүр газар уналаа. Ийм болчихсон салбарт хүмүүс яаж тоглох ер нь хамаагүй ш дээ. Манай монголчуудын нэг хачин зан байна. Гарын дор, үнэт зүйлгүй, өмнөөс нь зарчмаа хамгаалж дугарах чадалгүй тийм боол маягийн улсуудыг их хөлсөлж авах юм. Эзэн байхын, дарга байхын л өвчин юм уу даа. Хүчтэй хүнээс бол дөлөөд л гөлөн гөлөн гээд зугтаад байна. Тэгээд л хөлсний ажилтнуудаараа юу дуртайгаа хийлгээд сууж байх дуртай. Хөлсний амьтад бол мөнгөө дуусахаар л эргээд ноцно. Урвана. Энэ бол зүй тогтол шүү дээ. Өөр бас нэг юм байна. Юу ч чадахгүй, хоосон хөөснууд, худлаа үнэн юм цээжилсэн гаднаа цэцэн туулай царайлсан аюултай юмнуудад боломж өгөөд л байх юм. Би гайхдаг. Ёстой нөгөө эхийгээ ч худалдаж чадах, ханилж яваад эргээд яаж ч алж чадах юмнуудыг үржүүлээд л. Монгол ийм моральтай явж болохгүй ээ. Үнэхээр болохгүй. Би гайхдаг. Надад жишээ нь нийтлэлээ тавих бололцоо бараг олдох үгүйтэй байхад нэр ч үгүй, мөр ч үгүй хорон пацаанууд энд тэнд гэрээ хийж гүйгээд л, аягүй хөмсгөө атируулчихсан юм бичээд байгаа бололтой сууцгааж байх юм байна ш дээ. Би муу хүнийг үзэж чаддаггүй зантай. Миний амьдралд энэ зангаас маань болж алхам тутам саад гарч ирдэг. Зарим нь бүр манийхаа дарга даамал маягтай. Хүн хүнд хүн шиг л хандах ёстой. Би энэ салбарт хэнээр ч хөтлүүлж орж ирээгүй. Би тийм хүлэмжний ургамал биш. Одоо сүүлдээ чи хүнтэй уулздаггүй, чи сэргэлэн биш, чамд эрх мэдэл байхгүй. Тийм болохоор чи ингээд л дуугүй явж бай гэдэг болж. Надад сэтгүүл зүйд амьдарч байгаа өнөөдрийн маань амьдрал их сонин бодлууд төрүүлж байна. Би дарга биш, би сэргэлэн биш, би овжин биш. Гэхдээ би хүчирхэг. Би цаашдаа олон жил энэ салбарт өөрийн хүчээ хадгална. Яагаад гэвэл миний энэ орон зай үнэ цэнэтэй. Цэвэр авъяас, ур чадвар,хөдөлмөр зүтгэл, чин үнэнч сэтгэл, туулсан он жилүүдээр маань боссон юм. Тийм болохоор миний явах суухыг, юу бичихыг, бичсэн юм маань сонинд орох эсэхийг ямар нэгэн долдойнууд шийдэхийг хэзээ ч тэвчихгүй. Одоо бүр би юу хийх вэ гээд асуугаад сууж байдаг болсон. Инээдтэй биз дээ. Сонин духаараа харсан, араар муу хэлэх гэсэн маягтай, бүлэг этгээдүүд миний мэргэжлийн нэр хүндийн нэг хэсгээр тэжээлгэж яваа байж намайг хүндэтгэхгүй, надад ажил өгөхгүй, намайг энд тэнд очиж шахаж амьдрана гэвэл сачий нь дутна. Зарим нь насаараа дутна, үнэндээ. Хүнтэй мэдэлж мэдэхгүй, хүн рүү харж чадахгүй юмнууд яаж хүнээс ярилцлага аваад байдаг юм болоо. Монголчууд бие биенээ хүндэтгэхээ больсон байна. Үргэлж бие биенээ хуурцгааж байна. Нэр дэвшигчдээ намынх нь аппарат, ажиллаж мөнгийг нь авч байгаа сэтгүүлчид нь хуурч байна. Би гайхдаг мэргэжлийн биш хүн яаж зөвөлгөө өгдөг юм бол гэж. Би жишээ нь багш биш. Би тоо зааж чадахгүй. Би өөрөө турж чадахгүй байгаа атлаа хүнд турах зөвөлгөө өгч чадахгүй. Би эм зүйч биш учраас хүнд ийм эм уу гэж зөвлөж чадахгүй. Манайд бол хэн ч биш атлаа зөвөлгөө өгөөд суугаад байх юм. Амьдралдаа нэг нийтлэл бичиж үзээгүй, ганц бүтэн ярилцлага, сурвалжлага хийж үзээгүй юмнууд пиарын зөвөлгөө өгөөд, та цамцны захаа ингэчих энэ тэр гээд хүн дагаж гүйгээд байгааг хараад дотор эвгүй оргидог ш дээ. Би үнэхээр ичдэг. Туршлагаар хүн юм хийж болно. Гэхдээ туршлагын нөгөө талд фронт дээр чанагдсан түүх байх ёстой. Гэхдээ жинхэнэ фронт дээр шүү. Сургууль курсээр сурсан байж болно. Гэхдээ ахиад амжилтын тань түүх гэж үзэгдсэн батлагдсан зүйл байх ёстой. Зүгээр аятайхан царай, хэдэн гишүүнд халтар сонин хэвлэж өгч явсан дурсамж хангалтгүй зүйл шүү дээ. Чадахгүй байж албан тушаалд оччих юм. Очоод л төрийн албыг баллаад, элэг доог болоод. Энэ бүх эцэс төгсгөлгүй завхарал хэзээ цэгцрэх юм бол.
-Та Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн сурталчилгаанд ер нь оролцохгүй байгаа юм уу даа. Нийтлэлүүд тань харагдахгүй байна?
-Би сонгогчийн хувьд ч, сэтгүүлчийн хувьд ч Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ц.Элбэгдоржийг дэмжинэ. Бид ямар спорт заалны дарга сонгох гэж байгаа биш. Оюун бодолдоо, зэрэг зиндаандаа, эзэмшсэн туршлага, мэдлэг боловсролдоо дүйсэн л сонголт хийх хэрэгтэй. Манай сонгогчид одоо улсынхаа Ерөнхийлөгчийг сонгох гэж байна гэдгээ сайтар тунгаах хэрэгтэй. Энэ институцид эзэн нь болсон хүн ирэх ёстой болохоос дээд төвшний дамжаанд суух гэсэн хүн ирэх ёсгүй шүү дээ. Дэлхий ертөнц цаана чинь мэргэшссэн тоглогчидтой л тоглоно уу гэхээс ямар нэг нөхрийн дөр суухыг хүлээхгүй шүү дээ. Б.Бат-Эрдэнэ аварга чинь бөх л хүн биз дээ. Ерөнхийлөгчид ямар нэгэн бие бялдрын хэмжүүр гэж байхгүй биз дээ. Оюуны, царааны, нэр төрийн, төрийн хүний туулсан омог төгөлдөр амьдралын хэмжүүр л байна. Харин энэ ойлголтуудыг Бат-эрдэнэ аварга дээр авч үзэх боломжгүй. Би үнэндээ гишүүнийх нь хувьд ч мэдэхгүй. Олон жилийн өмнө Л.Энэбиш дарга надтай уулзуулж би ярилцлага авч байсан. Харин сая сурталчилгааныхаа сонин дээр Булган аймагтай зөвхөн олимпын аваргыг пацаан байхад нөмөр нөөлөгтөө авснаар л учирсан маягийн юм ярьсан байна билээ. Л.Энэбиш гэдэг хүн энэ хүнд олон чухал түүх үлдээсэн л байх учиртай даа. Хүү шигээ, дүү шигээ хөтөлж явсан дурсамж ч бий л байх. Хүн сайхан үнэн л байвал гоё. Хувийн амьдралынхаа зарим үүх түүхээс зугтаах хэрэггүй. Хүний түүх бол эцэгтээ хаягдсан хүү шиг шазруун эд шүү дээ. Хаанаас ч гараад л ирнэ. Тийм болохоор хүн үнэн байх ёстой. Би монголын алдар цуутай бүх аваргатай ярилцаж байлаа. Мөөёөө аваргын “Аварга аваргаараа л үлддэг" гэсэн сайхан ярилцлагыг ч хийж байлаа. Аварга аваргаараа л үлдвэл гоё доо ер нь.
Цолмон
“НИЙГМИЙН ТОЛЬ” сонин
“НИЙГМИЙН ТОЛЬ” сонин
No comments:
Post a Comment