Г.Занданшатар: БНСУ-д зорчдог 90 хоногийн визийг нэг жилийнх болгох хэлэлцээрийг хийлээ

Г.Занданшатар УИХ-ын гишүүн, Гадаад харилцааны сайд

Гадаад харилцааны сайд Г.Занданшатар БНСУ-ын Гадаад харилцаа, худалдааны сайд Ким Сун Хваны урилгаар тавдугаар сарын 31-нээс зургаадугаар сарын нэгний өдрүүдэд БНСУ-д албан ёсны ажлын айлчлал хийгээд ирсэн билээ. Айлчлалын үр дүнгийн талаар Гадаад харилцааны сайд Г.Занданшатартай ярилцлаа.

-Солонгос улсад хийсэн айлчлалын ач холбогдлыг хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-Энэ  удаагийн айлчлалаар  хоёр  орны  харилцаа хамтын ажиллагаа, хүмүүнлэгийн харилцаа, бүс нутаг олон улсын асуудлаар харилцан санал солилцлоо. Уулзалтаар хоёр орны харилцааны иж бүрэн түншлэлийн дунд хугацааны хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжиж байна гэж дүгнээд цаашид идэвхжүүлэхээр тохиролцсон.

-Айлчлалаар визний асуудал нааштайгаар шийдэгдэх боломж бүрдсэн гэсэн?

-Монгол Улс БНСУ-ын Засгийн газар хоорондын иргэдийн харилцан зорчих нөхцөлийг алхам алхмаар сайжруулж, харилцан визгүй зорчих нөхцөлийг бүрдүүлэх шаардлагатайг тэмдэглэж, энэ бодлогын хүрээнд эхний ээлжид иргэдийг визийн хураамжаас чөлөөлөх, олон удаагийн визийн горимд шилжих тухай хэлэлцээр байгуулсан нь чухал болохыг тэмдэглэн хэлэх нь зүйтэй болов уу.

-Харилцан визгүй зорчих асуудал гэдгийг тодорхой тайлбарлахгүй юу?

-БНСУ-д манай улсын иргэд 90 хоногийн визтэйгээр зорчдог байсан. Энэ айлчлалын үр дүнд 90 хоногийн визийг нэг жилийн виз болгож, олон удаа зорчих боломжтой болж байна гэсэн үг. Нэг жилийн визээр зөрчилгүй зорчих юм бол гурван жилийн виз, цаашлаад таван жилийн виз авна. Ингэж монголчуудад визний таатай боломж бүрдэхээс гадна иргэдийн халааснаас гардаг визний хураамжаас давхар чөлөөлөгдөнө. Жилд монголчууд визинд 700-800 долларын хураамж төлдөг гэсэн бидний тооцоо бий л дээ. Энэ бол нэг тэрбум төгрөг гэсэн үг. Монгол Улсын 44 мянган иргэн давхардсан тоогоор Солонгос улсад зорчсон байна. Иймээс энэ хураамжаас чөлөөлөгдөх нөхцөлийг хангаж өглөө. Ингэснээрээ Монголын иргэд Солонгос улсад зорчих асуудал тодорхой хэмжээнд хөнгөрч байна. Хоёрдугаарт, Солонгосын чинээлэг иргэд Монгол Улсад хөрөнгө зарцуулах гэхээр виз авах процесс нь хүндрэлтэй байдаг байдал алга болно. Хөрөнгө оруулалт, тэр дундаа жуулчид  олноор орж ирэх бололцоо нэмэгдэнэ. Монголчуудын хамгийн ихээр зорчиж байгаа улс Солонгос шүү дээ.

-Хууль бусаар ажиллаж амьдардаг иргэдийн асуудлыг ярилцаж амжив уу?

-Сүүлийн жилүүдэд Солонгост байгаа иргэдийг нэг удаагийн визинд хамруулж, албажуулах асуудлыг байнга л тавьж ирсэн. Солонгост зөвхөн монголчууд ч биш олон улсын иргэд байдаг учраас зөвхөн манайхныг онцлоод албажуулах асуудал хүндрэлтэй. Бодоод үз л дээ. Солонгосчууд хоёр хүн орж ирэхэд нэгэнд нь мах чанаад нөгөөд нь яс чанаад өгч болохгүй биз дээ. Тэгвэл тэр айлыг ялгавартай хандаж байна гэж бодно. Тэгэхээр ялгаж хандах бололцоо Солонгос улсын хувьд хүндрэлтэй. Ямар ч байсан өршөөлд хамруулах, иргэдийг хууль ёсны болгох асуудлыг байнга л ярьж байгаа.

-Визний асуудал хэзээнээс ажил хэрэг болох вэ?

-Хэлэлцээр хүчин төгөлдөр болох хугацаа дотоодын процедур дуусаад хүчин төгөлдөр болно. Манай процедураар Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэж, хэлэлцээрийг эцэслэн батлаад бэлэн болно.

-Манай улсын эдийн засгийн харилцаанд дорвитой өөрчлөлт орохоор хэлэлцээр хийгдсэн үү?

-Хоёр улсын хооронд 380 сая долларын гадаад худалдааны эргэлт хийж байгаа ч экспорт 38 сая долларт хэмжигддэг. Тийм учраас Монгол Улсын экспортыг дээшлүүлэх зорилтыг тавьж байна. Энэ хүрээнд Солонгосын өндөр техник технологийг ХАА-н салбарт нэвтрүүлж, ноос ноолуур, арьс ширэн бүтээгдэхүүнийг өндөр технологийн боловсруулж, бүтээгдэхүүн нийлүүлнэ. Хоёрдугаарт, уул уурхай болон дэд бүтцийн салбарт өндөр техник технологи хөгжүүлэх асуудлаар Солонгосын Мэдлэгийн эдийн засгийн яамтай санал солилцож ярилцсан. Солонгос бол мэдлэгийн эдийн засагтай улс орон. Мэдлэгт суурилсан эдийн засагтай мэдлэгээрээ нэмүү өртөг үйлдвэрлэж, мэдлэгтэй хүн олон арван хүнийг тэтгэж тэжээж ирсэн. Монголын эдийн засаг бол түүхий эдийн засаг. Монголыг түүхий эдийн эдийн засгаас мэдлэгт суурилсан эдийн засагт хүргэхийн тулд Солонгосын өндөр техник технологи мэдлэгийг оруулж ирэх хэрэгтэй. Энэ тал дээр хамтран ажиллах талаар ярилцлаа Мөн айлчлалын үеэр БНСУ-ын дипломатын академид зочилсон. Дипломатын академи Монголын залуу дипломатуудыг сургах мэдэлэг чадвар дээшлүүлэх хамтран, олон улсын болон бүс нутгийн тулгамдсан асуудлаар семинар зөвлөгөөн зохион байгуулах зэргээр хамтран ажиллах талаар ярилцлаа. Түүнчлэн айчлалын хүрээнд Солонгосын Монгол судлалын хоёр дахь тэнхим байгуулагдаж, энэ хүрээнд Гадаад хэлний дээд сургуульд зочилж лекц уншлаа.

-Солонгосын хэвлэлүүдээр «МИАТ» компани болон «Кореан айр»-ийн монополь байдал нэлээд асуудал үүсгэсэн. Энэ асуудал айлчлалын хүрээнд яригдав уу?

-Ер нь Солонгосын Хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах хороо болон Шударга бус өрсөлдөөнийг хянах хороо нь хууль цагдаагийн байгууллагаас илүү хянадаг тогтолцоотой. Бүхий л шатны байгууллагад эрх мэдлийн хүрээнд санхүүгийн шалгалт явуулдаг байгууллага. Энэ байгууллагын хяналт шалгалтаар дээрх хоёр байгууллагыг үгсэн хуйвалдаж, өрсөлдөөнгүйгээр үндэслэлгүй үнэ тогтоож, хэрэглэгчдийг хохироосон гэдэг дүгнэлт гаргасан. Солонгосын хэвлэл болон монгол, солонгос хүмүүсийн ярьж байгаагаар зуны улиралд гурван сарын өмнө билет захиалаад Монгол руу нисэхэд хүндрэлтэй. Ачааллаа дийлдэггүй мөртлөө өндөр үнэ хэлдэг гэдэг шүүмжлэлтэй асуудлыг Солонгосын тал ярьж байна. Мөн Монголын ЗТБХБ-ын холбогдох газруудын дарга нарыг Чэжү аралд үнэгүй аялуулдаг. Ингэснийхээ төлөөсөнд давуу эрх эдэлдэг гэдэг дүгнэлтийг хийж нотлогдсон учраас «МИАТ» компанид дөрвөн сая долларын торгууль оногдуулах найдвар гаргасан юм билээ.

-Ийм их хэмжээний торгуулийг «МИАТ» компани төлөх чадвартай гэж үү?

-Энэ бол «МИАТ» компанид асар их мөнгө болох нь ойлгомжтой. Айлчлал болох гэж буйтай холбогдуулан дээрх асуудлыг тавьсан. Дипломат харилцаанд сэв суулгаж болзошгүй аюул гэж хоёр тал үзээд торгуулийг 1.6 сая доллар болгосон. Ингээд холбогдох албаныхан дахиж ярилцаад торгуулиас чөлөөлсөн. Гэхдээ дээрх хоёр байгууллага үгсэн хуйвалдаж, үнэ өндөр тогтоож байна гэдгийг анхааруулсан. Цаашдаа зах зээл өрсөлдөөний зарчмаар олон компани өрсөлдөж, үйлчилгээний чанар өрсөлдөөний үр дүнд сайжирч, боломжийн үнэтэй болох нь нийт иргэдийн ашиг сонирхолд нийцнэ гэж үзэж байна. Өрсөлдөөн байж л аливаа үйлчилгээ бүтээгдэхүүн чангардаг. Тэр утгаараа «МИАТ» ХК-ийнхан алдаан дээрээ туршлагажиж, цаашид чангарч өрсөлдөнө шүү дээ.

-Таныг эзгүй байх хооронд Сонгуулийн тойргийн хороонд бүртгэхгүй гэдэг асуудал яригдсан байна. Учир нь олдсон болов уу?

-Бид Сонгуулийн хууль тогтоомжийг баталж, сонгууль  явуулах  журмаа баталж гаргасан улсууд учраас ямарваа нэг хууль зөрчсөн үйлдэл хийхгүй. Миний хувьд зарим нэг хүн шиг лиценз эзэмшиж, газар аваагүй. Үүнийг хаана ч хэлэх учраас хууль зөрчсөн гээд байгаа үндэслэлээ нотлоод шалгах хэрэгтэй. Г.Занданшатар хулгай луйвар хийгээгүй учраас л өнөөдрийг хүртэл ард түмэн итгэл даалгаж УИХ-д сонгож, ажиллуулж байна гэж боддог. Итгэл хүлээлгэдэг учраас шударга бус өрсөлдөөний аргаар  шахан зайлуулах бодлого гаргаж байгаа нь харамсалтай. Хууль зөрчсөн ямарваа нэг үйлдэл надад байхгүй. Улсын төсвийн хөрөнгөөр хийгдэх ажил үйлчилгээг сонгуулийн жил зогсоох ёсгүй. Улсын төсвөөр хийж байгаа ажилд оролцож болно гэсэн заалтыг хуульчлаад өгчихсөн. Тийм учраас төсвөөс хийгдэж байгаа арга хэмжээнд оролцсоныг Сонгуулийн хууль зөрчсөн гэж мухраар зүтгэж байгаа нь үндэслэлгүй зүйл.

-Ямар үндэслэлээр таныг бүртгэхгүй гэсэн юм бол?

-Гадаадад айлчлалаар байсан болохоор ар хударгаар ямар ямар юм бичиж     өгснийг үнэндээ мэдэхгүй юм.

-Гэр олгосон гэдэг асуудлыг тавьсан юм биш үү?

-Улсын төсвөөс тодруулбал, НХХЯ-наас олгож байгаа гэр. Хувь хүн олгосон зүйл биш шүү дээ. «Үүнийг ялгаж зааглах хэрэгтэй л дээ.

-Сонгууль  болтол олон асуудлыг зохиомлоор, санаатайгаар хийх нь ойлгомжтой шүү дээ. Та үүнд хэр бэлтгэлтэй байна вэ?

-Сонгууль  болдгоороо болж, нар манддагаараа мандана. Маргааш өдөр болно. Хүмүүс эргэж уулзах учрах улаан нүүртэй.Төрийн хууль  тогтоомжтой. Тийм учраас хуулиа   баримталж ажиллах хэрэгтэй. Үндсэндээ хууль тогтоол зөрчөөд гүтгэн доромжлох, гутаах, үндэслэлгүй  үг хэллэг хэрэглэх нь улстөрийн соёлд зохисгүй 7 үйлдэл. Тийм учраас иймэрхүү зүйлүүд  явдгаараа явах л байх. Сонгууль болохоор нэг нэгнийгээ их муу хэлдэг. Өрсөлдөгчөөс нь өөр хүн байхгүй болтол нь хөө цацдаг. Өрсөлдөгч  рүүгээ  хөө  цацаж хав хар болгочихно гэж боддог ч үнэн хэрэгтээ  хөө цацсан хүн өөрийгөө хөө шиг  хар  болоод  байгаагаа анзаарч мэдэх хэрэгтэй. Тэгээд ч ард түмэн хэн нь хэн бэ гэдгийг хашир ухаандаа ялгаж, салгаад ойлгочихсон  байгаа шүү дээ.

Нийтлэлч

Б.Туяацэцэг
Эх сурвалж
Өглөөний сонин

2012/06/04