УИХ-ын гишүүн Д.Арвинтай ярилцлаа.
-Баянзүрх дүүрэгт болсон дахин санал хураалтын ирц хүрээгүй байхад таныг УИХ-ын гишүүн болсон. Тиймээс хүчингүй гэж үзэх хүмүүс маргаан үүсгэсэн. Гэвч Цэц энэ гомдол үндэслэлгүй гэж үзжээ?
-Тийм байна. Баасан гаригт энэ асуудлыг хэлэлцжээ. Хэвлэлийнхэн утасдаад тодруулаад эхлэхэд нь мэдлээ шүү. Тэрнээс биш энэ маргааныг хэлэлцэж эхэлсэн тухай мэдээгүй явж байлаа. Би Сонгуулийн тухай хуулийн дагуу шударгаар өрсөлдөөд гараад ирсэн УИХ-ын гишүүн. УИХ-ын гишүүнээр хэн нь хууль журмын дагуу сонгогдсоныг тогтоож, Ерөнхийлөгчид өргөн мэдүүлдэг байгууллага нь СЕХ. Түүнээс биш аль нэг нам, хувь улстөрч биш шүү дээ. Хууль, журам бүх зүйлээ нягталсны үндсэн дээр СЕХ миний нэрийг Ерөнхийлөгчид өргөн мэдүүлсэн гэж бодож байна. Харамсалтай нь намайг хууль бусаар УИХ-ын гишүүн болсон гэж Үндсэн хуулийн Цэцэд маргаан үүсгэсэн. Гэвч Цэц тэдний маргааныг үндэслэлгүй гэж үзсэн байна. Өөрөөр хэлбэл би хууль зөрчиж УИХ-ын гишүүн болоогүйг нотоллоо.
-Сонгуулийн дахин санал хураалтад ирц хамаарна гэсэн заалт хуульд бий юү?
-Байхгүй шүү дээ. Энэ бол дахин сонгууль биш, дахин санал хураалт. Тиймээс хуульд ирцийг нь зааж өгөөгүй юм билээ. Бид Сонгуулийн тухай хуулийг сайн судалсан. Дахин санал хураалт бол ирцээс хамаарахгүйгээр явах байсан. Энд үндэслэж СЕХ шийдвэр гаргаж миний нэрийг Ерөнхийлөгчид өргөн мэдүүлсэн.
-Үүнийг мэдсээр байж Цэцэд гомдол гаргасан нь ямар учиртай юм бол. Хэний, хаанахын хатгаасаар энэ зүйлийг хийгээд байна вэ?
-Яахав сүүлийн үед ажиглаж байгаа. Баянзүрх дүүргийн МАН-ын анхан шатны үүрүүд хуралдаж, Д.Арвинг гишүүнээс нь татахын тулд түүний эсрэг гарын үсэг цуглуулъя гэдэг зүйл яригдаж байгаа гэсэн. Намайг ч МАН-аас гарч, АН-д орсон учраас өс хонзон санаж энэ мэтийн зүйлүүд хийж байгаа байх. Үнэндээ өнгөрсөн сонгуульд Ардын нам намайг дэмжээгүй. АН, МАХН, Иргэний зориг нам дэмжсэн юм шүү. Цаашлаад иргэд, МАН дотор намайг ойлгодог цөөн хэдэн хүн л дэмжсэн. Сонгуулийн өмнө Баянзүрх дүүргийн МАН-ын хорооны тэргүүлэгчдийн хурлын шийдвэр гарсан шүү дээ. Тус дүүргийн МАН-ын хороо "Д.Арвинг дэмжихгүй, Б.Батзоригийг дэмжинэ" гэсэн шийдвэр гаргаснаа намын дарга Ө.Энхтүвшин, ерөнхий нарийн бичгийн дарга Г.Занданшатар нарын дэргэд уншиж танилцуулсан. Тэгээд зогсоогүй дүүргийн намын залуучууд, ахмадууд, эмэгтэйчүүд, оюутнууд бүгдээрээ, намын Удирдах зөвлөл тэр чигээрээ Батзоригийг дэмжсэн. Гэвч тэр гарч ирж чадаагүй байхгүй юу. Намайг ард түмэн мэднэ. Парламентад гурван удаа сонгогдсон, хийсэн ажлыг минь гадарладаг учраас баянзүрхчүүд намайг дэмжсэн. Ингээд би хувь хүнийхээ хувьд сонголт хийж, итгэл үнэмшлээрээ АН-ыг сонгосон. Энэ бол улс төрд байдаг зүйл. Ардын намаас гарч өөр нам руу явсан хүн нь ганц биш биз дээ. Цаашид ч энэ намыг орхиод явах хүн зөндөө гарахыг үгүйсгэхгүй. Гэтэл яагаад заавал намайг онилоод, элдвээр баалаад байгаа юм бэ. Ардчилсан нийгэмд би өөрийн итгэл үнэмшлээрээ сонголт хийж болохгүй юм уу. Тиймээс энэ үйлдлүүдээ зогсоогооч гэж Ардын намынханд хэлье. Би өмнө нь МАН-д байсан. Гэхдээ энэ намыг МАХН байхад элссэн юм шүү. Гэтэл энэ нэрийг хоёр, гуравхан даргын хүслээр сольсон шүү дээ. Бүх зүйлийг зөвхөн дарга шийддэг ийм намд байхыг хүсээгүй учраас өөрийнхөө итгэл үнэмшлээр сонголтоо хийсэн.
-Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүн Д.Сугар МАН-ын захиалгаар маргаан үүсгэж, таныг унагах ажлыг зохион байгуулсан яриа бий. Үнэний ортой болов уу?
-Ортой байлгүй яахав. Д.Сугарын хийж байгаа үйлдлүүдийг хар л даа. Дандаа Ардын намын захиалгаар улс оронд юу хийв. МИАТ-ийн жишээ байна. Энэ хүнийг ерөөсөө ойлгодоггүй юм. Ардын намын нэрээр өнөөдрийг хүртэл бүх өндөр албан тушаалуудад очсон. Хамгийн сүүлд нь Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүн болоод өөрийгөө дархлаад авлаа шүү дээ. Төрийн өндөр албанд байхдаа юу хийдэг байсан нь одоо ил болж байх шиг байна. Д.Сугар бол надтай холбоотой маргааныг үүсгэж, зохион байгуулсан гэдгийг үгүйсгэхгүй. Хууль бусаар албан тушаалд очсон хүмүүс хууль бус л юм хийдэг юм байна.
-Ардын намынхны таныг хавчин гадуурхах үзэл юунаас эхтэй юм бэ?
-Хавчин гадуурхалт бол эртнээс эхтэй. Ардын намд байхдаа би байнгын хавчин гадуурхалтад өртдөг байлаа. Гэхдээ би асуудалд тэвчээртэй ханддаг байсан. Ардын намаас дэвшсэн сонгууль бүрт тайван орж байгаагүй. 2004 он байна. Хэнтий аймагт нэр дэвшихэд намын Удирдах зөвлөлийн гишүүн Очирхүү надтай зэрэгцэж очоод аймгийн намын хорооны хурал дээр "Удирдах зөвлөл Арвинг биш аймгийн дарга Эрдэнэбаатарыг дэмжинэ гэсэн. Тиймээс та нар Эрдэнэбаатарыг гаргаад ир" гээд хурлыг завсарлуулж байсан удаатай. Гэвч Хэнтий аймгийн намын хорооны гишүүд ярилцаж байгаад намайг дэмжиж явуулж байлаа. 2008 оны УИХ-ын сонгуульд нэр дэвших гэхэд Бага хурал дээр намайг унагах сценарь хэдийнэ бичигдчихсэн байсан. Үүнийг нь Бага хурлын жирийн нэг гишүүн надад хэлж байлаа. Гэвч надтай өрсөлдүүлсэн хүнээс нь 15 хүний саналаар илүү гарч сонгуульд нэр дэвших эрхээ авч байлаа. Тэр үед манай намынхан намайг тойрогт унагах бүх ажлыг зохион байгуулж, намын гишүүдийг миний эсрэг турхирч, дээрээс нь сониноор миний талаар муу муухай зүйл бичүүлж айл болгонд тарааж байсан. Үүнийг Ганбямба сайн мэднэ дээ. За тэгээд намайг ялалт байгуулчихаад ирэхэд С.Баяр дарга "Батламжлахгүй" гэсэн. СЕХ нь танилцуулахгүй, танилцуулахаар Ерөнхийлөгч нь хүлээж авахгүй байсан. Манай намын хүмүүс энэ бүх албан тушаалууд дээр байсан хэрнээ ингэж хандсан шүү дээ. Ийм л байдалд өнөөдрийг хүртэл явж ирсэн. Би хангалттай тэвчсэн. 2012 оны сонгуулиар ч намайг яаж гудамжинд гаргах вэ гэдэг төлөвлөгөөг манай намынхан боловсруулж, элдэв аргаар үзэж байлаа. Долдугаар сараас эхлээд "Д.Арвин МАН биш МАХН руу явна" гээд бичиж, ярьж байсан. Энэ тухай би намын Бага хурал дээр хэлэхэд хэн ч тоогоогүй, сонсоогүй шүү дээ. Намайг явах асуудлыг Ардын намынхан зохион байгуулчихсан юм шүү. Дахин санал хураалт болохын өмнө намаас зохион байгуулсан хурал дээр хамт олныхоо өмнө үг хэлэх эрх ч надад өгөөгүй. Үг хэлэх гэхээр микрофон хаадаг, үл ойшоодог байсан шүү дээ. "Арвинг дэмжсэн намын гишүүнийг хөөнө, АТГ-т өгнө" гэх мэтээр сүрдүүлдэг байсан нь нууц биш. Үүнийг би хэдий хүртэл тэвчиж явах ёстой байсан юм. Үнэндээ би Ардын намд олон удаа УИХ-ын суудал авчирч өгсөн шүү дээ. Гэтэл ингэж хандсан.
-Таныг хууль бусаар тендер авдаг гэсэн яриа гарсан байна лээ?
-Сүүлийн үед сонин хэвлэлээр ингэж бичиж байгаа. Би 2000-2008 он хүртэл тендер гэж юу байдгийг мэддэггүй байсан юм шүү. Сүүлд 2008 онд л гуравдугаар төрөх эмнэлгийн тендерт манай хүүгийн компани орсон. Ингээд манай хүү ялаад ажлаа эхлүүлтэл бүх шийдвэрийг нь цуцалж, сонин хэвлэлээр бичээд эхэлсэн. Тиймээс манай хүү "За, ээжээ бүтэхгүй юм байна. Танай намынхан ажил хийлгүүлэхгүй юм байна. Энэ тендерийг буцаачихъя" гэсэн. Ингээд дор нь тэр тендерийг нь буцаагаад өгсөн шүү дээ. Үүнээс хойш гуравдугаар төрөхийн тендерийг надтай холбож ярьсаар байна. Үнэн хэрэгтээ би сайн аав, ээжийн буянд улс орны хөрөнгө рүү өнгөлзөхгүйгээр явах чадалтай. Хэнээс ч гуйхгүйгээр, улсын мөнгөнөөс авах гэж шунахгүйгээр явах боломж надад бий. Яалт ч үгүй, сонгууль дөхөөд ирэхээр мөнгө төгрөгийн хэрэг гардаг. Тэр үед нь найз нөхдөөсөө хандив гуйх үе бий. Мөнгө, төгрөг завших гэсэн бодол байдаггүй. Тэгж Их хуралд ордоггүй. Ард түмнийхээ төлөө ажиллах гэсэн сэтгэлээр явдаг юм шүү. Төрөөс мөнгө төгрөг идэх гэж элдэв сайд, төрийн нарийн бичгийн дарга нар руу гүйж ч үзээгүй өдий хүрлээ. МАН-д байхдаа намаасаа томилогдсон зарим төрийн нарийн бичгийн дарга нарыг ч таньдаггүй явлаа. Ер нь хүнийг зохион байгуулалттайгаар доромжилж, амаар нь шороо үмхүүлдэг ажлыг Ардын намынхан л хийдэг шүү дээ. Тэр жишгээрээ Н.Энхбаяр даргыг унагасан.
-МАН-ын дарга Ө.Энхтүвшин таныг сонгосон сонгогчдоос уучлал гуйсан байна лээ. МАН-ын зарим гишүүн "Арвинг бид их дэмжиж байсан. Гэтэл бидэнд ийм хариу барилаа. Үнэхээр өмнөөс нь хүний нүүр харж чадахгүй нь" гэж ч ярих болж. Гэхдээ өнөөдрийг хүртэл таньд хандсан хандлагаас нь харахад ингэж хэлэх эрхгүй юм шиг байна...
-Тийм шүү дээ. Өнөөдрийг хүртэл надад яаж хандсан болоод ингэж хэлж байгаа юм бол. Хавчин гадуурхаад байхын аргагүй болоод би явсан шүү дээ. Өнөөдөр МАН-ын зарим гишүүн "Арвинг бид МАХН руу явна гэж бодсон чинь АН руу явчихлаа" гээд ярьсан байна лээ. Зүүдээ ярих гээд хулгайгаа ярихын үлгэр болж байгаа байхгүй юу. Үнэндээ тэдний хүссэнээр нь би МАХН руу яваагүй АН руу орчихсон болохоор уур нь хүрээд байгаа байхгүй юу. Ардын нам МАХН-ыг засгаас гаргах гэж өдөөн хатгаж, Засгийн газрыг тогтворгүй байлгах санаархалтай яваа. Мэдээж үүнийг нь би хувьдаа дэмжихгүй.
-УИХ-д тангаргаа өргөөд, АН-ын гишүүн болоод нэлээд хугацаа өнгөрлөө. АН-ын гишүүний байр сууринаас асуудалд хандахад ямар санагдаж байна. Засгийн газрын явуулж байгаа үйл ажиллагааны талаар ямар бодолтой яваа вэ?
-Шүүмжлэлд өртдөггүй Засгийн газар гэж байхгүй. Энэ Засгийн газар бол иргэдэд чиглэсэн бодитой үйл ажиллагаа явуулж байна. Үүнийг нь дэмжиж байгаа. АН-ын бодлогод дагуул хот байгуулах тухай тусгагдсан байгаа. УИХ-ын дарга З.Энхболд энэ асуудлаар ажлын хэсэг гаргасан. Үүнд би орж ажиллаж байгаа. 2020 он гэхэд Монгол Улсын хүн амын арван хүн тутмын зургаа, долоо нь төв суурин газар бараадна гэсэн судалгаа бий. Үүнтэй холбогдуулаад суурин амьдралд иргэдээ бэлтгэж, төлөвлөлтийг нь хийж өгөх ёстой. Нийслэл хотыг тойрсон дагуул хотыг байгуулъя гэж байна. Багануур, Төв аймаг, 61-ийн гарамд дагуул хот байгуулахаар бодлого гаргах гэж байна.
-Хүнийг гүтгэн доромжилсон хэргээр саатуулагдаад байгаа Б.Цогтгэрэл гэдэг залууг та батлан даалтад авсан гэж сонссон. Ямар учраас ингэж шийдэв?
-Цогтгэрэл үнэхээр буруу зүйл хийсэн. Хүнийг гүтгэн доромжилсон. Гэхдээ энэ залуу өөрийгөө ойлгож, "Арвин эгчид ойлгуулж өгөөч" гэж хүнээр дамжуулж хэлүүлсэн байна лээ. Тиймээс би хийсэн зүйлүүдийг нь үзэж, судлаад УИХ-ын даргад танилцуулсан юм. "Жирийн нэг сэтгүүлч залуу алдаагаа ухамсарлажээ. Тиймээс тусалъя" гэсэн. З.Энхболд дарга ойлгоод "Эрдэнэт"-ийн АН-ын дарга руу хэлж, эвлэрлийн гэрээ байгуулж, цагдаад өгсөн гомдлоо татаж байгаа. Ингээд Цогтгэрэлийг батлан даалтад авах хүсэлтээ прокурорт өгчихсөн байгаа. Нэг залуу хүнийг дэмжиж байгаа л хэрэг. Түүнээс биш энд ямар ч улс төр байхгүй. Надад ямар нам байх нь хамаагүй, залуу хүн өөрөө хүсэлт гаргасан учраас тусалсан.
-Энэ нь ардчиллын буян юм болов уу даа?
-Тийм ээ. Нэг удаа хүнийг уучлах ёстой. Тэр залууг дахиж тийм зүйл хийхгүй байх гэдэгт нь итгэж, итгэл өгч байгаа юм даа.
Я.МӨНГӨНЦЭЦЭГ
No comments:
Post a Comment