Ж.Энхбаяр: Ардын намыг үгүйсгэх нь Монгол Улсыг, тусгаар тогтнолоо, эцэг, эхээ үгүйсгэж байгаатай адил

УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяртай ярилцлаа.

  -Ардын намын ги­шүүд өнөөдөр (өчигдөр) хуралдлаа. Юу хэлэлц­сэн юм бол?
-Намын бүлэг улс тө­рийн үүсээд байгаа нөх­цөл байдлын талаар авч хэлэлцсэн. Тэр дундаа парламент дахь зөв­шилц­лийг бэхжүүлэх ту­хай ярилаа. Үүний төлөө Ардын нам санаа­чил­га­тай ажиллах хэрэгтэй гэж үзсэн. Зөвшилцөх шаард­лагатай болчих­сон хэд хэдэн асуудал байна. Тухайлбал, манай нам бүлэгтэй болох хэ­рэгтэй байна.  Өвөр­хан­гайн асуудал бий. Дээрээс нь сая Засгийн газар бонд гаргалаа. Үүний  үр ашиг, хор хохирлыг тооцох нь чухал байна. 

-Энэ асуудлууд дээр танай нам ямар байр суурьтайбайгаа юм бэ?
-Ямар ч нөхцөлд  али­ваа асуудлыг улс төрийн намууд зөвшилцөх хэл­бэ­рээр шийдэх ёстой гэ­дэг үүднээс хандаж бай­гаа.  

-Танай нам АН-тай зөвшилцөж, Өвөрхангай аймагт нэрдэвшсэн Г.Батхүү, С.Чинзориг хоёрыг УИХ-д оруулах саналтай байгаа гэж сонссон. Үнэн юм болов уу?
-Энэ бол улс төрийн хүрээнд шийдэх асуудал биш шүү дээ. Шүүхийн шийдвэрүүд гараагүй байна. Асуудал эцсийн байдлаар шийдэгдээгүй байгаа юм билээ.  

УИХын Дэгийн хуульд өөрчлөлт оруулахаар байнгын хороогоор хэлэлцэж байна. Энэ хуульбатлагдвал МАН бүлэгтэй болох байх. Тэгэхээр бүлэгтэй болох гэж ингэтлээ яа­рах хэрэг байна уу? 
-Байлгүй яах вэ. Бүлэг гэдэг өөрөө УИХ-ын амин сүнс нь. УИХ ажиллахын тулд намуудын бүлгээр дамжуулж үйл ажилла­гаа­гаа явуулдаг. Тэгэхээр парламентад суудалтай нэг нам бүлэггүй байгаа нь УИХ-ын ажлыг догол­дуулна гэсэн үг. Манай нам бүлэггүй байгаа нь Ардчилсан намд ашиг хонжоо авчирч болно. Гэхдээ Монгол Улсын засаглалд сөргөөр нө­лөөлнө. Тийм болохоор бүлгийн асуудлыг яа­рал­тай шийдэх хэрэгтэй бай­на. Сонгуулиар олон­хийн санал авсан нам парламентад бүлэг бай­гуулах нь Үндсэн хуулиар олгогдсон.  Даанч АН-ынхан улс төрийн ашиг хонжоо хайж асуудлыг удаашруулж байна. Тэд Засгийн газрын бондын асуудлыг ямар ч хяналт­гүйгээр батлаад авлаа. Дотоодын үнэт цаас гар­гах замаар өрийг хоёр их наяд төгрөгт хүргээд бай­на шүү дээ. МАН-ыг бү­лэггүй байлгаж, хяналтыг сулруулсны дараа ийм зүйлүүдийг хийж байгаа байхгүй юу. 

-Уг нь Ардын намын­хан хуулиа дагасан бол аль хэдийнэ бүлэгтэй болчих байсан гэж та боддог уу?
-Манайх анхнаасаа хуулийн дагуу явсан. 

-Бүлгээ байгуулах боломжийг олгох хуу­лийг хүлээлгүй наана нь  МАХН-ын өвөр рүү гүйгээд орох хэрэгүү?
-Үгүй ээ. Ардын намыг ойлгох хэрэгтэй. МАН бол  Монголын ард түмний сэтгэл зүрхэнд байдаг нам. Ийм намыг тийм хөнгөнөөр бодож болох­гүй. Сая болсон Орон нутгийн сонгууль ч Ардын намын хэр үнэ цэнэтэйг  батлаад өглөө шүү дээ. Ардын намыг тийм ч амар үгүйсгэж чадахгүй шүү. Ер нь гэхдээ бид улс төрийн соёлтой. Харин энэ төр засгийг бид сайн хянана. Ард түмэнд ийм л эрхийг бидэнд олго­сон. Ардын намыг үгүйсгэх нь Монгол Улсыг, тусгаар тогтнолоо, эцэг, эхээ үгүйс­гэж байгаатай адил.  Энэ намын гүйцэтгэсэн түүхэн үүргийг хэн ч үгүйс­гэх эрхгүй. 

-Ардын нам МАХН руу гүйж очтолоо жиж­гэ­рэхгүй гэж үү?
-Тийм зүйл байхгүй ээ. 

-Гэхдээ энэ асуул­тыг танай хоёр намыг нэг нам болно гэсэн ут­гаар биш, парламентад хамтарч бүдүүнбүлэг байгуулах уу гэдэг та­лаас нь сонирхсон юм л даа?
-Аан. Улс төрийн на­мууд хамтарч бүлэг бай­гуулан ажиллаж болно. Хүмүүс мартаагүй байх аа. АН манай намын бү­лэгт нэгдэж, АН-ын дарга нь бүлгийн орлогч дар­гаар ажиллаж явсан цаг үе бий. Ардын намын бүлэгтэй хамтарч ажил­лах бусад намуудын хү­сэл сонирхлыг бид ойл­гоно. Тэгснээрээ намууд нэгдэж нийлнэ гэж ойлгож болохгүй. МАХН-МҮАН хоёр нэг эвсэл байгуу­лаад ажиллаж болж бай­хад яагаад  МАН-тай хамт­раад ажиллаж бо­лохгүй гэж. 

-Бүдүүн бүлэг бай­гуулж байгаагийн  эрх ашиг нь юунд байгаа юм бэ?
-"Шударга ёс" эвсэл УИХ-д 11 суудалтай, Ар­дын нам хууль номоороо явбал 28, 29 суудалтай. Энэ хоёр нийлэхэд пар­ла­ментын олонхи болно. Ийм бололцоо бий. Уг нь бид АН-ыг олигтойхон байгаад засаг төрөө аваад яваасай гэдэг бо­ломж олгосон. Тиймээс ч Засгийн газар байгуулах бүх боломжоор нь хан­гаж, ирцийг нь хангалттай бүрдүүлж өгсөн. 

-Тэгвэл АН ямар бу­руу зүйл хийчихсэн юм бол?
-Сүүлийн үед гаргаж байгаа увайгүй үйлдлүүд нь хэтэрлээ. Хяналтаас зайлсхийж, мөнгөний тө­лөө улайрч байна. Бүр сүүлдээ Монгол Улсаа барьцаанд өгөөд өр тавьж байна. Энэ мөн­гөөр юу хийх нь тодорхой бус. Эдийн засгийн үр өгөөжтэй төсөл боловс­руулж чадаагүй. Бид өдөрт 400 орчим сая төг­рөгийн хүүтэй өр төлө­хөөр болчихоод байна шүү дээ.  Энэ мөнгөөр нэг сумын төвд цэцэрлэг ба­рина. Ийм л мөнгийг бид өрөнд өгөхөөр болчих­лоо.  

Тэгвэл "Шударга ёс" эвсэлтэй нэгдэж бүдүүн бүлэг байгуулах гээд байгаа шалтгаан нь засгийн эрхийгавах гэснийх юм уу?
-АН ийм увайгүй бай­вал бид яагаад авч бо­лохгүй гэж. Үүнийг үгүйс­гэх арга байхгүй.

-Бүдүүн бүлэг бай­гуу­лаад явах хуулийн нөхцөл боломж байгаа юу?
-Боломж бий. Гэхдээ манай намынхан улс тө­рийн соёлтой. Тиймээс төр засгийг сайн хянана. Ард түмэн бидэнд ийм л эрхийг олгосон. 

-Ардын нам Засгийн газрыг тогтворгүй байл­гах эрхийг ард түмнээс аваагүй байх гэж бодож байна...
-Хариуцлагагүй ажил­лаад ард түмний баялгийг дур зоргоороо худал­даад байвал Засгийн газ­рыг огцруулах асуудлыг тавихаас өөр гарцгүй. Энэ бол хяналтын нэг эд анги мөн шүү дээ. 

-Гэхдээ Ардын нам "Шударга ёс" эвслийн бүлэгт нэгдэж орох асуу­дал яригдахаас биш дан ганцМАХН-тай хамтрах боломж байх­гүй байх аа?
-Тийм л дээ. Бид "Шу­дарга ёс" эвсэлтэй хам­тарч бүлэг байгуулж болно.

-Энэ тохиолдолд МҮАН-ынхан дэмжих болов уу?
-Мэдэхгүй юм. Эвс­лээ­рээ шийдээд манайх­тай хамтраад ажиллая гэвэл болно. УИХ-ын сон­гуульд нэг субьект болж ажилласан учраас  бид эвсэлтэй л хамтрах бо­ломжтой. 

-Хэрэв МҮАН та­найх­тай нэг бүлэг бо­лохыг дэмжихгүй бол "Шударга ёс" эвсэл за­дарч таараа. Тэгвэлта­най хоёрын төлөвлөгөө нурах нь ээ?
-Эвсэл задарвал жаг­саалтаар орж ирсэн до­лоон хүний нэр татагдана. Тэгэхээр тэр долоон сууд­лыг АН, МАН хоёрт  ху­вааж өгнө гэсэн үг. Энэ тохиолдолд ч манай суудлын тоо нэмэгдэнэ.  Гэхдээ өнгөрсөн хавар баталсан Сонгуулийн хуу­лиар сонгуульд хам­тарч орсон эвсэл  зад­рах­гүй байх нөхцөлийг тус­гаад өгчихсөн байгаа. Тэгэхээр "Шударга ёс" эвсэл задрахгүй байх.

-Та нар ийм улс төр хийвэл засаг тогтворгүй болно. Үүний хохирлыг ард түмэн л үүрэх байх даа?
-Тэгэлгүй яахав. Засаг төр тогтворгүй болбол хохирол нь ард түмний нуруун дээр бууна.  Тий­мээс бид аль болох зас­гийг тогтвортой байлгах үүднээс Ардын намд хяналт тавих эрхийг нь түргэн олгооч ээ гээд бай­гаа юм. Яагаад олон түм­ний хяналтаас зугтаж,  улс орны хувь заяаг ший­дэх чухал асуудлыг дал­дуур шийдээд байгаа юм бэ. Энэ нь ноцтой байдал руу оруулж байна.

Гэхдээ Засгийн газрын ажлыг  сайн, муу гэж дүгнэх хугацаа болоогүй байх аа. Засгийн газар ажлааэхлээд  дөн­гөж 100 гаруйхан л хонож байна?
-Харин бид ажлаа хий­хийг нь хүлээгээд бай­на. Тэдэнд ажиллах бүх нөхцөлийг нь хангаж өгөөд байхад бидэнд хяналт тавих эрх өгөхгүй байна шүү дээ. Хянал­таас гадуур хийсэн энэ их  өрийг манай үеийнхэн төлж барагдуулах болчи­хоод байна. Тиймээс ийм их өрөнд унаж байгаа Монголынхоо ирээдүйд санаа зовж байна. АН-ынхан сүүлдээ бүх зүй­лийг өр тавьж шийдэж байна шүү дээ. Хүүхдийн мөнгө өгөхийн тулд өрийн бичиг гаргаж байна. Тө­мөр зам тавихдаа өрийн бичиг гаргаж байна. Гэтэл өмнө нь улс үүнийг яаж зохицуулдаг байсан юм. Татвар нэмэгдүүлж энэ бүхнийг шийддэг байсан байхгүй юу. Ингэж өргүй амьдрах бололцоог хай­даг байсан. Гэтэл өнөө­дөр татвар төлөлт та­салд­сан байна. Төр ингэж ажлаа хийж чадахгүй байж баахан өрийн бичиг гаргаад сууж байна. 

-Өр тавихаас өөр ар­гагүй ийм хэцүү бол­чих­сон улсыг АН хүлээж авсан юм болов уу?
-Яагаад Ардын намын Засгийн газрын үед эдийн засаг өсч, тат­вар цуглардаг юм. Яагаад АН төрийн эрх авахаар л хамаг юм хямраад байдаг юм бэ. Төмөр замыг өр тавьж босгох  гэж байгаа нь хамгийн буруу. Тэндээс хэзээ ашгаа хүртэх юм бэ. Таван толгойн хувьцаа­гаараа төмөр замаа тавь л даа.

-Таван толгойн тө­сөл гацчихсан боло­хоор өөр аргагүй байх л даа?
-Зөвхөн Монголын баял­гийг зөөх  зорилгоор төмөр зам тавьж болох­гүй шүү дээ. Төмөр замын төслүүд цөм хувийн биз­нес. Энэ төмөр замаар хэний баялгийг зөөж, хэ­нийг баяжуулах гээд бай­гаа юм. Цөөхөн биз­не­сийн бүлэглэл баяжихын тулд энэ төмөр замыг тавьж, баялаг зөөх гэж  байгаа нь нууц биш. Энэ Засгийн газрын шоу үнэн­дээ ихдэж байна. Дээрээс нь өр замба­раа­гаа барлаа.

-Бизнесийн цөөхөн бүлэглэл ноёрхож бай­на гэдэг яриа өмнөх Засгийн газрын үед ч яригддаг байсан лдаа... 
-Харин ч бид энэ асууд­лыг ямар хязгаар­тай барьж тогтоож байс­ныг одоо ойлгож байгаа биз дээ.

Я.МӨНГӨНЦЭЦЭГ